Ver weg van de rest van de wereld, op het uiterste zuidpunt van onze planeet, ligt Antarctica. Dit continent, het meest intrigerende en mysterieuze plekje op aarde, heeft al eeuwenlang de verbeelding van avontuurlijke zielen aangewakkerd. In dit artikel gaan we ontdekkingsreis en beschrijven tien van de meest bijzondere weetjes over Antarctica, ook wel bekend als de Zuidpool.
Antarctica bezit het grootste deel van het zoetwater op aarde
Een verbazingwekkende 60-90% van het wereldwijde zoetwater is opgeslagen in de immense ijskap van Antarctica. Deze ijskap, de grootste op aarde, bedekt maar liefst 14 miljoen km² van het continent, waaronder bergketens, valleien en plateaus. Slechts 1% van Antarctica is permanent ijsvrij. Op sommige plekken, zoals veel gebieden op het Antarctisch Schiereiland die we bezoeken, smelt het ijs in de zomer weg. Als al dit ijs zou smelten, zou de wereldwijde zeespiegel met ongeveer 60 meter stijgen.
Antarctica is een woestijn
Hoewel we bij woestijnen vaak denken aan zandduinen en verzengende temperaturen, is een woestijn technisch gezien een gebied dat zeer weinig neerslag ontvangt. Met een gemiddelde jaarlijkse neerslag van iets meer dan 10 mm aan de Zuidpool, en ondanks dat het continent bedekt is met ijs, is Antarctica in feite een poolwoestijn. Het heeft miljoenen jaren geduurd voordat het ijs zijn huidige dikte bereikte, juist omdat er zo weinig regen valt.
Antarctica was ooit zo warm als Nederland
Het is moeilijk voor te stellen dat Antarctica, waar de koudste temperatuur ooit op land is gemeten (-89.2°C), ooit een warm, gematigd paradijs was. Onderzoekers hebben geschat dat de temperaturen in Antarctica zo’n 40-50 miljoen jaar geleden opliepen tot 17°C. Fossielen tonen aan dat het continent ooit bedekt was met weelderige groene bossen en bewoond werd door dinosaurussen!
Het Antarctisch Schiereiland is een van de snelst opwarmende gebieden op aarde
Het Antarctisch Schiereiland warmt sneller op dan veel andere gebieden op aarde. In de afgelopen 50 jaar zijn de gemiddelde temperaturen op het schiereiland met 3°C gestegen, vijf keer de gemiddelde toename wereldwijd. Dit heeft geleid tot veranderingen, zoals de plaats en tijd waarin pinguïns kolonies vormen en zee-ijs zich vormt.
Er is geen Antarctische tijdzone
Tijd in Antarctica is een complex begrip. Op de Zuidpool komen alle lengtegraden, die verschillende tijdzones over de wereld aangeven, samen op één punt. De meeste wetenschappers in Antarctica houden de tijdzone aan van het land van vertrek, wat soms voor verwarring kan zorgen tussen de verschillende internationale stations op het continent.
Elke richting is noord
Als je op de Zuidpool staat, bevind je je op het meest zuidelijke punt van de aarde. Ongeacht in welke richting je kijkt, elke richting wijst naar het noorden. Dit maakt de geografische indeling van Antarctica in West- en Oost-Antarctica gebaseerd op de positie ten opzichte van de nulmeridiaan, die door Greenwich in het Verenigd Koninkrijk loopt, des te interessanter.
Antarctica heeft actieve vulkanen
Antarctica is de thuisbasis van verschillende vulkanen, waarvan er twee actief zijn. Mount Erebus, de op een na hoogste vulkaan van Antarctica, is de zuidelijkste actieve vulkaan op aarde. Gelegen op Ross Island, heeft deze ijsgebonden vulkaan enkele unieke kenmerken, zoals ijsfumarolen en gedraaide ijssculpturen die zich vormen rond gassen die ontsnappen uit de vulkanische krater. Deception Island, een vulkanische caldera in de Zuidelijke Shetlandeilanden, is een andere locatie met een actieve vulkaan die een fascinerende bestemming vormt tijdens sommige van onze reizen naar het Antarctisch Schiereiland.
Er is een subglaciale meer dat bloedrood stroomt
In 1911 werd op een afgelegen gletsjer in Oost-Antarctica een vreemd fenomeen waargenomen: het spierwitte ijs van de Taylor-gletsjer werd dieprood gekleurd door water dat van diep binnenin de gletsjer stroomde. Jarenlang bleef de oorzaak van de rode kleur een mysterie, tot wetenschappers in 2017 ontdekten dat het water afkomstig was van een subglaciaal meer, rijk aan zout en geoxideerd ijzer. Wanneer dit water in contact komt met zuurstof, roest het ijzer, wat het water zijn opvallende rode kleur geeft, bekend als Blood Falls.
Antarctica heeft zijn eigen verdrag
Toen mensen in 1820 voor het eerst een glimp van Antarctica opvingen, was het het enige continent zonder inheemse bevolking. Verschillende landen maakten snel aanspraak op het continent, wat tot aanzienlijke spanningen leidde. Uiteindelijk leidde de noodzaak voor een vreedzame oplossing tot de ondertekening van het Antarctisch Verdrag in december 1959 door 12 landen. Dit baanbrekende internationale akkoord regelt het beheer van het continent als een reservaat voor vrede en wetenschap. Sindsdien hebben 41 andere landen het verdrag ondertekend en nemen deel aan jaarlijkse vergaderingen om menselijke activiteiten in Antarctica te beheren.
Diamantstof zweeft in de lucht
Hoewel er in Antarctica weinig neerslag valt, komen meteorologische wonderen zoals diamantstof veel voor. Diamantstof bestaat uit minuscule ijskristallen die uit vochtige lucht nabij het aardoppervlak neerslaan. Deze ijskristallen blijven zweven in de lucht en schitteren in het zonlicht, wat een glinsterend effect creëert dat lijkt op miljoenen zwevende diamanten. Diamantstof is ook verantwoordelijk voor prachtige optische verschijnselen zoals zonnehalo’s, lichtzuilen en bijzonnen.