Mary Shelley (1797-1851) verzon het beroemde verhaal op een regenachtige zomerdag na een weddenschap met vrienden. Haar plot wordt nog steeds beschouwd als een klassieker uit de negentiende-eeuwse romantiek en een mijlpaal binnen het gothic novel-genre. Het boek staat zelfs bekend als het eerste grote sciencefictionwerk.
Hollywood heeft het verhaal talloze keren verfilmd. Boris Karloff gaf in 1931 op iconische wijze gestalte aan het monster in de Universal Studios-film. Tientallen filmadaptaties volgden, waaronder “Young Frankenstein” van Mel Brooks en Kenneth Branagh’s serieuze project uit 1994 met Robert De Niro. In de eenentwintigste eeuw verscheen het monster in films als “Van Helsing” en “I, Frankenstein”. In 2017 kreeg Mary Shelley haar eigen biopic, gespeeld door Elle Fanning.
Hier zijn de tien leukste Frankenstein-weetjes:
10. Het kwam allemaal door een gigantische vulkaanuitbarsting
Op 10 april 1815 veroorzaakte de uitbarsting van de Tambora op Soembawa een klimatologische ramp. Het “jaar zonder zomer” in 1816 zorgde voor een erbarmelijke winter in Noord-Europa. Tijdens deze sombere junimaand verbleven Mary Shelley en vrienden in Villa Diodati aan het Meer van Genève. Ze hielden een spookverhalenwedstrijd, wat leidde tot Shelleys creatie van “Frankenstein”. Lord Byron schreef “Darkness” en John William Polidori bedacht “The Vampyre”, de eerste echte vampierroman.
9. Mary Shelley zag het verhaal in haar dromen
Mary Shelley kreeg aanvankelijk niets op papier. Een lucide droom gaf haar de plot: een student knielde naast een zelfgemaakt schepsel. Deze droom leidde tot het verhaal van Frankenstein. Shelley beweerde dat de naam “Frankenstein” zelf verzonnen was, maar er bestond al een kasteel met die naam in Duitsland, waar een alchemist genaamd Johann Conrad Dippel experimenten uitvoerde.
8. Eigentijdse critici sabelden de instant-bestseller neer
Mary Shelley publiceerde haar roman anoniem op nieuwjaarsdag 1818. Critici waren niet mals en dachten dat haar man Percy Bysshe Shelley de echte auteur was. Het publiek hield echter van het boek en een toneelbewerking volgde snel. Deze introduceerde nieuwe elementen zoals de gebochelde assistent en de beroemde kreet “It’s alive!”. Mary prees de aanpassingen en de acteur die het monster speelde.
7. Mary Shelley had een bijzondere jeugd
Mary Shelley genoot een uitstekende scholing en had schrijversgenen. Haar moeder, Mary Wollstonecraft, schreef baanbrekende feministische pamfletten. Haar vader, William Godwin, was een invloedrijke politieke filosoof. Mary was vroegrijp en trok op zestienjarige leeftijd de wijde wereld in met Percy Bysshe Shelley, die toen al getrouwd was.
6. Het boek heet eigenlijk “Frankenstein; Or, The Modern Prometheus”
In de negentiende eeuw waren lange ondertitels populair. Mary’s boek heette “Frankenstein; Or, The Modern Prometheus”. De oorspronkelijke Prometheus stal vuur van de goden en werd gestraft. Victor Frankenstein speelde voor god door leven te creëren en betaalde daar een hoge prijs voor. Mary Shelley wordt beschouwd als de schrijfster van het eerste grote sciencefictionwerk.
5. Het monster heet niet Frankenstein
Veel mensen denken dat het monster Frankenstein heet, maar dat is de naam van de wetenschapper. Het monster blijft naamloos en hunkert naar genegenheid. Wanneer Victor weigert een metgezel te maken, neemt het monster wraak op zijn geliefden. In Shelleys boek is het monster een eenzame, onbegrepen ziel.
4. De beroemde film uit 1931 volgt nauwelijks het boek
De film van James Whale uit 1931 wijkt sterk af van het boek. Whale wijzigde namen, voegde personages toe en veranderde de plot. Het intelligente monster uit het boek werd een grommende bruut. De film introduceerde nieuwe elementen zoals het gebruik van elektriciteit om het monster tot leven te wekken en de gebochelde assistent. Ondanks de wijzigingen blijft de film iconisch.
3. In het boek zag het monster er heel anders uit
Boris Karloff’s monster in de film had grijsgroene wax en uitstekende bouten. Karloff was eigenlijk slank en van gemiddelde lengte. Hij kreeg zijn dreigende gestalte dankzij verzwaarde schoenen en vullingen onder zijn pak. In het boek beschreef Shelley het monster als een grote man met gele ogen, parelwitte tanden en een doorzichtige huid.
2. Thomas Edison produceerde in 1910 al een Frankensteinfilm
Thomas Edison’s filmstudio produceerde in 1910 al een kortfilm van Frankenstein, geregisseerd door J. Searle Dawley. Lange tijd werd gedacht dat de film verloren was, maar in de jaren 70 ontdekte een verzamelaar dat hij in bezit was van de originele film. De gerestaureerde versie is nu online te vinden.
1. Zonder Frankenstein hadden we nu geen pacemakers
De film inspireerde de jonge Earl Bakken, die later de pacemaker uitvond. De scène waarin dokter Frankenstein het monster tot leven wekte met elektriciteit maakte diepe indruk op Bakken en leidde tot zijn elektrische experimenten, die uiteindelijk de pacemaker opleverden.
Mary Shelley’s “Frankenstein” blijft een invloedrijk en geliefd verhaal, zowel in literatuur als in film, en het monster blijft een symbool van tragische schoonheid en onderliggende menselijke emoties.