Het Milgram-experiment iseen van de meest spraakmakende en invloedrijke psychologische onderzoeken naar gehoorzaamheid aan autoriteit. Het experiment werd uitgevoerd door psycholoog Stanley Milgram en onthulde de kracht van autoritaire invloed op menselijk gedrag.
1. Het experiment werd uitgevoerd in 1961
Het Milgram-experiment werd uitgevoerd in 1961 door de Amerikaanse psycholoog Stanley Milgram aan de Yale University. Milgram wilde onderzoeken hoe ver mensen zouden gaan in het opvolgen van autoriteitsfiguren, zelfs als hun bevelen ingingen tegen hun eigen morele overtuigingen.
2. Het experiment was geïnspireerd door de Holocaust
Milgram raakte geïnteresseerd in de vraag naar gehoorzaamheid aan autoriteit tijdens de processen van nazi-kopstukken zoals Adolf Eichmann, die beweerden dat ze gewoon “bevelen opvolgden” tijdens de Holocaust. Dit bracht Milgram ertoe te onderzoeken of gewone mensen in soortgelijke omstandigheden in staat zouden zijn om immorele daden te verrichten als ze onder autoriteit stonden.
3. Deelnemers dachten dat ze een leerexperiment bijwoonden
Deelnemers aan het Milgram-experiment werden misleid en dachten dat ze meededen aan een leerexperiment. Ze kregen te horen dat het doel van het onderzoek was om te testen hoe straffen (in de vorm van elektrische schokken) het leervermogen van anderen beïnvloedden. In werkelijkheid ging het experiment over hoe ver mensen zouden gaan in het toebrengen van pijn als ze door een autoriteitsfiguur werden aangemoedigd.
4. Er waren “leraren” en “leerlingen”
De deelnemers werden willekeurig aangewezen als “leraar” in het experiment, terwijl een acteur de rol van “leerling” speelde. De “leraar” moest de “leerling” een elektrische schok toedienen telkens wanneer deze een fout maakte in een geheugentaak. De “leerling” was echter geen echte deelnemer, maar een ingehuurde acteur die geen schokken ontving, hoewel de “leraar” dit niet wist.
5. De schokken werden steeds sterker
De deelnemers dachten dat de schokken opliepen van 15 volt tot wel 450 volt. Bij elke fout moest de “leraar” de spanning verhogen, wat leidde tot een verontrustende situatie waarin de “leraar” geconfronteerd werd met het dilemma om gehoor te geven aan de bevelen of te stoppen vanwege de pijn die de “leerling” leek te ervaren.
6. De “leerling” deed alsof hij pijn had
Hoewel de “leerling” geen echte schokken kreeg, speelde hij alsof hij steeds meer pijn ervoer naarmate de “leraar” de schokken verhoogde. Op een bepaald punt begon de “leerling” te schreeuwen van pijn, klagen over hartproblemen en smeekte om te stoppen. Uiteindelijk viel hij stil, wat suggereerde dat hij mogelijk het bewustzijn had verloren of erger.
7. De meeste deelnemers gingen door tot het einde
Een van de schokkendste bevindingen van het experiment was dat 65% van de deelnemers gehoorzaam bleef tot het maximum van 450 volt, ondanks de schijnbare pijn van de “leerling”. Slechts een derde van de deelnemers weigerde om verder te gaan voordat het einde van het experiment was bereikt.
8. De deelnemers ervoeren intense stress
Veel deelnemers aan het experiment ervoeren intense stress, angst en morele conflicten tijdens het proces. Velen huilden, beefden of lachten zenuwachtig terwijl ze de schokken toedienden. Hoewel ze merkten dat ze de “leerling” pijn leken te doen, bleven ze toch doorgaan onder druk van de autoritaire instructeur.
9. Een autoriteitsfiguur gaf de bevelen
De deelnemers werden aangemoedigd door een autoriteitsfiguur, een man in een witte laboratoriumjas die hen aanspoorde om door te gaan met de schokken, zelfs wanneer ze twijfelden. De instructies van de autoriteitsfiguur omvatten eenvoudige bevelen zoals “Het experiment vereist dat u doorgaat” of “U hebt geen andere keuze, u moet doorgaan.”
10. Het experiment onthulde de kracht van autoriteit
Een van de belangrijkste bevindingen van het Milgram-experiment was dat mensen in staat zijn om verontrustende acties te ondernemen wanneer ze zich onder het gezag van een autoriteit bevinden. Milgram toonde aan dat autoriteit een sterke invloed kan hebben op iemands gedrag, zelfs als het gedrag in strijd is met persoonlijke morele overtuigingen.
11. De deelnemers kregen achteraf uitleg
Nadat het experiment was afgelopen, kregen de deelnemers een volledige debriefing waarin hen werd uitgelegd dat de “leerling” geen echte schokken had gekregen en dat het experiment ging over gehoorzaamheid aan autoriteit. Ondanks de stress die ze hadden ervaren, waren de meeste deelnemers opgelucht en begrepen ze het belang van het onderzoek.
12. Milgram voerde variaties uit van het experiment
Om de robuustheid van zijn bevindingen te testen, voerde Milgram verschillende variaties van het experiment uit. Hij veranderde factoren zoals de fysieke nabijheid van de “leerling”, de nabijheid van de autoriteitsfiguur, en de locatie van het experiment (bijvoorbeeld een sjofele omgeving in plaats van een prestigieuze universiteit). In bijna elke variatie bleek de neiging om bevelen op te volgen sterk aanwezig.
13. Het experiment werd hevig bekritiseerd om ethische redenen
Het Milgram-experiment ontving veel kritiek vanwege de ethische kwesties die ermee gepaard gingen. Deelnemers werden blootgesteld aan aanzienlijke psychologische stress zonder dat ze wisten dat het experiment eigenlijk over gehoorzaamheid ging. De ethische normen in psychologisch onderzoek werden daarna strenger, mede door de controverses rondom Milgram’s methoden.
14. Het experiment had een blijvende invloed op de psychologie
Ondanks de controverse blijft het Milgram-experiment een van de meest invloedrijke studies in de psychologie. Het experiment biedt een diepgaand inzicht in gehoorzaamheid, de macht van autoriteit en de omstandigheden waarin mensen immoreel gedrag vertonen. Het wordt nog steeds gebruikt in colleges en discussies over sociale psychologie en ethiek.