Fentanyl is een naam die de laatste jaren steeds vaker opduikt in het nieuws. Het is een krachtig synthetisch opioïde dat wordt gebruikt als pijnstiller, maar het is ook berucht geworden vanwege zijn rol in de wereldwijde opioïdencrisis. Fentanyl is sterk, effectief, maar ook potentieel dodelijk. Hier zijn tien belangrijke weetjes over deze stof die je inzicht geven in zowel de medische als de gevaarlijke kanten van fentanyl.
Fentanyl is 50 tot 100 keer sterker dan morfine
Fentanyl is een van de krachtigste pijnstillers die er bestaan. Het is 50 tot 100 keer sterker dan morfine, wat het extreem effectief maakt bij de behandeling van ernstige pijn, zoals die bij kanker of na grote operaties. Maar deze potentie maakt het ook zeer gevaarlijk als het niet op de juiste manier wordt gebruikt. Zelfs een zeer kleine dosis fentanyl kan levensbedreigend zijn.
Het werd oorspronkelijk ontwikkeld voor medische doeleinden
Fentanyl werd in de jaren 60 voor het eerst gesynthetiseerd door de Belgische chemicus Paul Janssen. Het werd ontwikkeld als een alternatief voor morfine en andere opioïden die werden gebruikt om pijn te verlichten. Vanwege zijn hoge effectiviteit werd het snel populair in de medische wereld. Het wordt gebruikt in ziekenhuizen, vaak in de vorm van pleisters of injecties, om patiënten met extreme pijn te helpen.
Illegale fentanylproductie is een groot probleem
Hoewel fentanyl in gecontroleerde medische omgevingen nuttig is, wordt het vaak illegaal geproduceerd in ondergrondse laboratoria en op de zwarte markt verkocht. Deze illegale fentanyl wordt vaak gemengd met andere drugs zoals heroïne of cocaïne, zonder dat gebruikers hiervan op de hoogte zijn. Dit verhoogt het risico op een overdosis aanzienlijk, omdat fentanyl zo krachtig is dat een paar milligram al dodelijk kan zijn.
Fentanyl wordt vaak onbewust gebruikt
Veel mensen die overlijden aan een overdosis fentanyl wisten niet eens dat ze het gebruikten. Illegale drugshandelaren mengen fentanyl vaak met andere opioïden of recreatieve drugs om hun winst te maximaliseren, waardoor gebruikers zonder hun medeweten een veel sterkere dosis krijgen. Omdat fentanyl zo krachtig is, kan dit een fatale dosis zijn, zelfs voor ervaren drugsgebruikers.
Er zijn verschillende vormen van fentanyl
Fentanyl is verkrijgbaar in verschillende vormen, afhankelijk van de medische toepassing. Het kan worden toegediend via pleisters, injecties, neussprays en zelfs zuigtabletten, afhankelijk van de behoeften van de patiënt. Deze verschillende toedieningsmethoden maken het veelzijdig in de medische wereld, maar in illegale vorm wordt het vaak als poeder verkocht of in pillen geperst, wat zeer gevaarlijk kan zijn.
Het is de drijvende kracht achter de opioïdencrisis
De opioïdencrisis heeft de afgelopen jaren wereldwijd veel levens geëist, vooral in de Verenigde Staten. Fentanyl speelt een grote rol in deze crisis. In 2020 was fentanyl verantwoordelijk voor meer dan 60% van alle opioïden-gerelateerde sterfgevallen in de VS. De combinatie van de lage prijs, de hoge potentie en de onwetendheid van gebruikers maakt het een van de dodelijkste drugs van deze tijd.
Overdoses met fentanyl kunnen snel optreden
Omdat fentanyl zo krachtig is, kan een overdosis zeer snel optreden. Zelfs een paar korrels fentanylpoeder kunnen voldoende zijn om iemand te doden. Symptomen van een overdosis zijn onder meer ademhalingsmoeilijkheden, bewustzijnsverlies en een trage hartslag. Het snelle optreden van deze symptomen maakt het moeilijk om op tijd in te grijpen, vooral als de gebruiker zich niet bewust is van de aanwezigheid van fentanyl in zijn of haar systeem.
Naloxon kan levens redden bij een overdosis
Hoewel een fentanyloverdosis vaak dodelijk is, kan het tegengif naloxon levens redden als het op tijd wordt toegediend. Naloxon, ook bekend onder de merknaam Narcan, kan de effecten van fentanyl tijdelijk blokkeren, waardoor de ademhaling wordt hersteld en de gebruiker tijd krijgt om medische hulp te krijgen. Veel hulpverleners en zelfs burgers dragen tegenwoordig naloxon bij zich om het snel te kunnen toedienen bij een vermoedelijke overdosis.
Er zijn strenge regels voor het gebruik van fentanyl in de zorg
Omdat fentanyl zo krachtig is, wordt het gebruik ervan in de zorg strikt gereguleerd. Artsen schrijven het meestal alleen voor in gevallen van extreme pijn, zoals bij kankerpatiënten of patiënten die tolerant zijn geworden voor andere opioïden. Het wordt meestal voorgeschreven in de vorm van pleisters, die langzaam een constante dosis fentanyl afgeven, wat het risico op een overdosis verlaagt.
Bewustwording en educatie zijn cruciaal in de strijd tegen fentanyldoden
Een van de grootste uitdagingen in de strijd tegen fentanyl is het gebrek aan bewustzijn onder gebruikers en het grote publiek. Veel mensen weten niet hoe gevaarlijk fentanyl kan zijn, vooral wanneer het wordt vermengd met andere drugs. Daarom is educatie over de risico’s van fentanyl essentieel om het aantal overdoses te verminderen. Hulpverleners, beleidsmakers en zorgprofessionals zetten zich wereldwijd in om voorlichting te geven en toegang tot naloxon te vergroten.