Gerrit Rietveld is een van de bekendste Nederlandse ontwerpers en architecten ooit. Zijn naam is onlosmakelijk verbonden met het modernisme, de kunstbeweging De Stijl en natuurlijk de wereldberoemde Rood-blauwe stoel.
Maar zijn invloed reikt veel verder dan alleen meubels. In dit artikel lees je 10 boeiende weetjes over Rietveld – over zijn werk, zijn visie en zijn blijvende erfenis.
1. Hij begon als meubelmaker in de werkplaats van zijn vader
Rietveld werd in 1888 geboren in Utrecht, als zoon van een schrijnwerker. Al op jonge leeftijd leerde hij het ambacht van houtbewerking.
In 1911 begon hij zijn eigen meubelatelier, waar hij eenvoudige, functionele meubels maakte. Zijn technische achtergrond zou later essentieel blijken voor zijn revolutionaire ontwerpen.
2. De Rood-blauwe stoel was een radicale breuk met traditie
In 1918 ontwierp Rietveld zijn beroemdste meubel: de Rood-blauwe stoel. Wat opvalt zijn de rechte lijnen, de primaire kleuren en het open frame.
De stoel was aanvankelijk niet rood-blauw, maar ongeschilderd. Pas later gaf hij het kleurenschema mee dat aansluit bij de principes van De Stijl, met invloed van kunstenaars als Piet Mondriaan.
De stoel was geen comfortabele leunfauteuil, maar een statement: kunst als onderdeel van het dagelijks leven.
3. Hij sloot zich aan bij De Stijl, maar ging ook weer zijn eigen weg
In 1919 werd Rietveld lid van De Stijl, een artistieke beweging rond Theo van Doesburg die streefde naar abstractie en harmonie. Architectuur, design en kunst moesten één universeel geheel vormen.
Rietveld paste die ideeën toe op meubels én gebouwen. Toch zou hij zich in de jaren 1920 weer losmaken van de beweging, vooral vanwege meningsverschillen over artistieke vrijheid.
4. Het Rietveld Schröderhuis is een icoon van moderne architectuur
In 1924 bouwde Rietveld in Utrecht het beroemde Rietveld Schröderhuis, samen met Truus Schröder-Schräder.
Het huis is volledig ontworpen volgens De Stijl-principes, met schuivende wanden, rechte hoeken, veel lichtinval en een open plattegrond. Het is inmiddels UNESCO Werelderfgoed en wordt beschouwd als een mijlpaal in de moderne architectuur.
5. Hij wilde design voor iedereen toegankelijk maken
Rietveld had een sociale missie: hij vond dat goed ontwerp niet alleen voor de elite moest zijn. Hij experimenteerde met prefab-woningen, eenvoudige meubelbouwpakketten en goedkope materialen.
Zijn bekende kratstoel uit 1934 was een protest tegen de luxueuze bourgeois interieurs: robuust, rechttoe rechtaan en voor iedereen te maken.
6. Hij ontwierp sociale woningbouw
Na de Tweede Wereldoorlog werd Rietveld actief als architect voor de wederopbouw. Hij ontwierp sociale woningbouwprojecten in onder andere Utrecht, Rotterdam en Reeuwijk. Zijn ontwerpen kenmerkten zich door licht, lucht, functionaliteit en eenvoud – passend bij de idealen van het nieuwe Nederland.
7. Hij had een uitgesproken mening over smaak
Rietveld vond dat smaak ‘aangeleerd’ was – en dat goede smaak vaak conservatief en beperkend werkte. Hij daagde mensen uit om verder te kijken dan hun vertrouwde esthetiek.
Zijn meubels werden in eerste instantie als “lelijk” of “raar” bestempeld, maar zijn invloed op vormgeving is inmiddels onmiskenbaar.
8. Internationaal kreeg hij pas laat erkenning
Hoewel Rietveld binnen Nederland al vroeg werd gewaardeerd, duurde het tot de jaren ’50 voordat hij internationale faam kreeg. In 1951 werd zijn werk tentoongesteld in het MoMA in New York, en in 1958 vertegenwoordigde hij Nederland op de Biënnale van Venetië. Daarna volgden opdrachten in het buitenland en een groeiende reputatie in designkringen.
9. De Gerrit Rietveld Academie draagt zijn naam
In Amsterdam vind je de beroemde Gerrit Rietveld Academie, een kunstopleiding die studenten uit de hele wereld trekt. De academie werd vernoemd naar Rietveld vanwege zijn vernieuwende, multidisciplinaire blik op kunst en ontwerp. Zijn gedachtegoed leeft daar voort in jonge makers die grenzen willen verleggen.
10. Zijn invloed is nog overal voelbaar
Van IKEA-bouwpakketten tot minimalistische architectuur: Rietvelds ideeën over eenvoud, functionaliteit en vorm hebben diepe sporen nagelaten. Zijn meubels worden nog steeds verkocht en nagemaakt, zijn gebouwen worden bestudeerd en bewonderd, en zijn nalatenschap leeft voort in musea, opleidingen en de alledaagse esthetiek van de 21e eeuw. Zelfs een moderne sidetable van hout, strak en zonder overbodige versiering, draagt nog iets in zich van Rietvelds streven naar puur en eerlijk design.
Gerrit Rietveld was meer dan een meubelontwerper. Hij was een pionier die bestaande ideeën over vorm, functie en kunst op hun kop zette. Zijn zoektocht naar heldere lijnen en sociale relevantie maakt hem niet alleen een icoon van De Stijl, maar ook een voorloper van designprincipes die nog steeds actueel zijn. Wie goed kijkt, ziet Rietveld overal terug – in architectuur, meubels én de manier waarop we denken over wonen en vormgeving.