Marcus Aurelius was een van de bekendste Romeinse keizers en een groot filosoof. Hij wordt vaak de ‘filosoof-keizer’ genoemd vanwege zijn diepe interesse in het stoïcisme en zijn beroemde dagboek Overpeinzingen, waarin hij reflecteerde op het leven, deugd en leiderschap. Hier zijn 15 fascinerende weetjes over Marcus Aurelius en zijn nalatenschap.
1. Hij werd opgevoed als toekomstige leider
Marcus Aurelius werd geboren in 121 na Christus en werd al op jonge leeftijd voorbereid op een politieke carrière. Keizer Hadrianus zag zijn potentieel en adopteerde Antoninus Pius als opvolger, op voorwaarde dat hij Marcus Aurelius als zijn erfgenaam zou benoemen.
2. Hij was een toegewijd leerling van het stoïcisme
Op jonge leeftijd raakte Marcus Aurelius gefascineerd door het stoïcisme. Hij was vastbesloten om een leven te leiden dat in lijn was met deze filosofie, waarbij zelfdiscipline, acceptatie en deugdzaamheid centraal stonden.
3. Zijn filosofie hielp hem omgaan met de uitdagingen van het keizerschap
In tegenstelling tot veel andere keizers, probeerde Marcus Aurelius zijn macht niet te misbruiken. Hij zag het keizerschap als een plicht en gebruikte zijn stoïcijnse principes om moeilijke beslissingen te nemen, zoals omgaan met oorlogen, plagen en politieke intriges.
4. Overpeinzingen was nooit bedoeld voor publicatie
Zijn beroemde werk, Overpeinzingen, bestond uit persoonlijke aantekeningen en reflecties over het leven. Het was niet bedoeld als een boek, maar als een manier om zichzelf eraan te herinneren hoe hij moest leven volgens de stoïcijnse principes.
5. Hij moest Rome verdedigen tegen talloze vijanden
Tijdens zijn regeerperiode had Marcus Aurelius te maken met verschillende oorlogen, vooral tegen Germaanse stammen langs de noordelijke grenzen van het rijk. Ondanks zijn vredelievende natuur, bracht hij veel van zijn regeerperiode door op het slagveld.
6. Hij was een van de ‘Vijf Goede Keizers’
Marcus Aurelius wordt vaak genoemd als een van de ‘Vijf Goede Keizers’ van Rome, samen met Nerva, Trajanus, Hadrianus en Antoninus Pius. Deze keizers stonden bekend om hun verstandige en rechtvaardige heerschappij.
7. Hij geloofde sterk in plichtsbesef
Marcus Aurelius zag zijn rol als keizer niet als een kans om te genieten van macht en luxe, maar als een zware verantwoordelijkheid. Hij vond dat een leider in dienst moest staan van zijn volk en niet andersom.
8. Zijn regeerperiode werd geteisterd door een dodelijke plaag
De Antonijnse plaag, waarschijnlijk een vorm van pokken of mazelen, brak uit tijdens zijn regeerperiode en eiste miljoenen levens in het Romeinse Rijk. Ondanks het grote verlies aan mensenlevens bleef Marcus Aurelius vasthouden aan zijn plicht als leider.
9. Hij liet zichzelf niet meeslepen door luxe
In tegenstelling tot veel andere Romeinse keizers leidde Marcus Aurelius een sober leven. Hij kleedde zich eenvoudig en at bescheiden maaltijden, omdat hij vond dat een keizer geen luxe nodig had om goed te regeren.
10. Hij had een moeilijke relatie met zijn zoon Commodus
In tegenstelling tot Marcus Aurelius was zijn zoon Commodus allesbehalve een stoïcijn. Hij werd berucht om zijn extravagantie en wreedheid. Marcus Aurelius werd bekritiseerd omdat hij zijn zoon als opvolger koos, wat leidde tot een periode van chaos na zijn dood.
11. Hij zag tegenslagen als kansen om te groeien
Een belangrijk stoïcijns principe dat Marcus Aurelius toepaste, was dat obstakels geen reden tot klagen zijn, maar juist kansen om te oefenen in deugd. Dit idee werd later populair door Ryan Holiday’s boek The Obstacle Is the Way, dat zijn filosofie vertaalt naar moderne zelfontwikkeling.
12. Hij oefende zichzelf in het beheersen van emoties
Marcus Aurelius geloofde dat we controle hebben over onze gedachten en reacties, ongeacht de omstandigheden. Hij moedigde zichzelf aan om kalm te blijven en niet te worden meegesleept door woede, verdriet of angst.
13. Hij gebruikte de dood als een herinnering aan het belang van het huidige moment
Net als andere stoïcijnen dacht Marcus Aurelius vaak na over de dood. Dit was niet bedoeld als een sombere gedachte, maar als een herinnering dat het leven kort is en dat we elke dag moeten leven in overeenstemming met onze waarden.
14. Zijn werk werd eeuwen later herontdekt en gewaardeerd
Hoewel Overpeinzingen tijdens zijn leven niet wijdverspreid werd gelezen, werd het later een van de meest invloedrijke filosofische teksten. Het inspireerde schrijvers, denkers en leiders door de eeuwen heen, van Descartes tot Theodore Roosevelt.
15. Hij wordt nog steeds beschouwd als een voorbeeld van leiderschap
Veel moderne leiders, CEO’s en militairen bestuderen Marcus Aurelius’ filosofie als een handleiding voor effectief en ethisch leiderschap. Zijn kalmte, discipline en plichtsbesef maken hem een tijdloos voorbeeld van hoe macht met wijsheid kan worden gecombineerd.
Marcus Aurelius liet een blijvende erfenis achter, niet alleen als een van de laatste grote Romeinse keizers, maar ook als een van de belangrijkste filosofische denkers. Zijn ideeën over plicht, controle en acceptatie blijven relevant, of het nu gaat om leiderschap, persoonlijke groei of het omgaan met tegenslagen in het dagelijks leven.