De Afsluitdijk is veel meer dan een strook asfalt tussen Noord-Holland en Friesland. Het is een technisch hoogstandje, een nationaal symbool en een plek vol geschiedenis. Gebouwd in een tijd zonder computers of drones, met scheppen, kruiwagens en wilskracht. Maar wat maakt die dijk nou zo bijzonder?
1. Hij werd aangelegd na een ramp
De Afsluitdijk kwam er niet zomaar. In januari 1916 overstroomde een groot deel van Noord-Holland tijdens een zware storm. Die ramp liet zien hoe kwetsbaar Nederland was voor de Zuiderzee. Het leidde tot de beslissing om de Zuiderzee af te sluiten en zo de omliggende gebieden te beschermen tegen het water.
2. Het ontwerp kwam van Cornelis Lely
De man achter het plan was ingenieur en politicus Cornelis Lely. Hij droomde al in de 19e eeuw van een afsluiting van de Zuiderzee. Zijn plan werd in 1918 goedgekeurd: het betekende niet alleen bescherming tegen overstromingen, maar ook het winnen van nieuwe landbouwgrond.
3. De bouw duurde 5 jaar
De aanleg van de dijk begon in 1927 en werd afgerond in 1932. In die vijf jaar werkten duizenden arbeiders aan de verbinding tussen Den Oever en Zurich. De techniek was indrukwekkend voor die tijd: men werkte met zand, keileem, basalt en beton, en bouwde vanuit vier richtingen tegelijk.
4. De dijk is 32 kilometer lang
Met een lengte van 32 kilometer en een breedte van 90 meter is de Afsluitdijk een van de grootste infrastructurele projecten van de 20e eeuw in Nederland. Het verbindt Noord-Holland met Friesland en maakt deel uit van de A7-snelweg.
5. De Zuiderzee werd het IJsselmeer
Na de voltooiing van de Afsluitdijk werd de zoute Zuiderzee afgesloten van de Noordzee. Het water veranderde langzaam van zout naar zoet en kreeg een nieuwe naam: het IJsselmeer. Deze overgang maakte landbouw, visserij en waterbeheer in de regio compleet anders.
6. Er staan sluizen en gemalen in de dijk
Om het waterpeil van het IJsselmeer te regelen, bevat de dijk sluizencomplexen bij Den Oever en Kornwerderzand. Bij hevige regen of stijgend waterpeil laat men water af via spuikomplexen. Er staat ook een gemaal dat in 2023 werd uitgebreid — een belangrijke stap in de strijd tegen zeespiegelstijging.
7. Tijdens de oorlog was het een strategisch punt
In mei 1940 was de Afsluitdijk het toneel van hevige gevechten tussen Nederlandse en Duitse troepen. Bij Kornwerderzand hield een kleine groep Nederlandse soldaten stand tegen een veel groter Duits leger. Dankzij goed geplaatste bunkers en geschut wist men de vijand tijdelijk tegen te houden.
8. De dijk wordt vernieuwd – met innovatieve snufjes
Sinds 2018 wordt de Afsluitdijk grootschalig versterkt. Niet alleen om bestand te zijn tegen zwaardere stormen, maar ook om energie op te wekken. Er worden zonnepanelen en stromingsenergie-installaties geplaatst, en zelfs een proef met een vismigratierivier is in gang gezet om vissen tussen zout en zoet water te laten trekken.
Een dijk van betekenis
De Afsluitdijk is geen verouderd bouwwerk, maar een levend monument. Hij beschermt, verbindt, ontwikkelt zich mee met de tijd en laat zien hoe Nederland innovatie en strijd tegen het water blijft combineren. Wie over de dijk rijdt, reist niet alleen van A naar B — maar ook door een stukje geschiedenis van ongekende schaal.