De David van Michelangelo is een absoluut meesterwerk van de Italiaanse renaissance. Dit kolossale marmeren standbeeld, dat de Bijbelse held David voorstelt op het moment voordat hij de reus Goliath confronteert, trekt jaarlijks miljoenen bezoekers naar Florence.
1. Het beeld werd gebeeldhouwd door Michelangelo Buonarroti
De David is het werk van Michelangelo (1475-1564), een van de grootste kunstenaars van de Italiaanse renaissance, die ook bekend is van de Sixtijnse Kapel en de Pietà. Hij kreeg de opdracht voor het beeld in 1501, toen hij nog maar 26 jaar oud was, en voltooide het in 1504. Het vestigde zijn reputatie als een van de meest getalenteerde beeldhouwers van zijn tijd.
2. Het beeld is gemaakt uit één enkel blok marmer
Michelangelo creëerde de David uit één massief blok wit Carrara-marmer. Dit blok, bijgenaamd ‘de Reus’, lag al tientallen jaren ongebruikt in Florence omdat andere beeldhouwers (zoals Agostino di Duccio en Antonio Rossellino) het project waren begonnen maar het hadden opgegeven, deels vanwege de kwaliteit en de slanke vorm van het blok. Michelangelo nam de uitdaging aan en wist het ‘problematische’ blok om te vormen tot zijn meesterwerk.
3. Het beeld is uitzonderlijk groot
De David is veel groter dan levensgroot. Het beeld zelf meet maar liefst 5,17 meter hoog (inclusief de sokkel). Dit kolossale formaat was deels bedoeld omdat het oorspronkelijk gepland was om hoog op de steunberen van de kathedraal van Florence (de Duomo) te worden geplaatst, zodat het van veraf zichtbaar zou zijn.
4. David wordt afgebeeld vóór de strijd met Goliath
In tegenstelling tot eerdere afbeeldingen van David door kunstenaars als Donatello en Verrocchio (die hem na de overwinning met het hoofd van Goliath tonen), koos Michelangelo ervoor om David af te beelden in het moment van spanning en concentratie vlak vóór zijn gevecht met de reus. Hij houdt een slingersteen in zijn rechterhand en de slinger ligt over zijn linkerschouder, zijn blik intens gericht op zijn tegenstander.
5. Het beeld symboliseerde de Florentijnse Republiek
Toen het beeld voltooid was, besefte men dat het te zwaar en te prachtig was voor de beoogde hoge plaatsing op de kathedraal. Na veel discussie door een commissie van kunstenaars (waaronder Leonardo da Vinci en Botticelli) werd besloten het te plaatsen voor het Palazzo Vecchio, het stadhuis van Florence, op de Piazza della Signoria. Hier werd de David een krachtig politiek symbool van de Florentijnse Republiek: de jonge, moedige underdog (Florence) die zijn tirannieke vijanden (zoals de Medici of de paus) trotseert.
6. De proporties zijn niet helemaal realistisch
Michelangelo paste de proporties van de David bewust aan voor het beoogde perspectief van onderaf (als het hoog geplaatst zou worden) en om bepaalde aspecten te benadrukken. Het hoofd en de rechterhand zijn bijvoorbeeld relatief groot in verhouding tot de rest van het lichaam. Dit versterkt de expressie van intelligentie, vastberadenheid en de handeling die gaat komen.
7. Het beeld toont een meesterlijke weergave van anatomie en psychologie
De David wordt geroemd om zijn ongelooflijk gedetailleerde en realistische weergave van de menselijke anatomie. Michelangelo’s kennis van het menselijk lichaam is zichtbaar in de gespannen spieren, de aderen op de handen en de subtiele draaiing van het lichaam (contrapposto). Bovendien weet hij een intense psychologische spanning en vastberadenheid vast te leggen in David’s gefronste wenkbrauwen en geconcentreerde blik.
8. Het origineel staat nu in de Galleria dell’Accademia
foto: lucarista Shutterstock.com
Na meer dan 350 jaar buiten te hebben gestaan op de Piazza della Signoria, blootgesteld aan weer en wind (en vandalisme), werd het originele beeld van David in 1873 verplaatst naar de speciaal daarvoor gebouwde tribune in de Galleria dell’Accademia in Florence om het te beschermen. Op de oorspronkelijke locatie op de Piazza staat nu een replica.
9. Er zijn meerdere replica’s wereldwijd
Vanwege zijn enorme faam zijn er talloze replica’s van de David gemaakt die over de hele wereld te vinden zijn, van pleinen en musea tot tuinen en winkelcentra. Een bekende replica staat, naast die op de Piazza della Signoria, ook op het Piazzale Michelangelo, een heuvel die een panoramisch uitzicht over Florence biedt.
10. Het marmer is kwetsbaar en vertoont scheurtjes
Ondanks de bescherming in de Accademia blijft het behoud van de David een zorg. Het marmer zelf is niet van de allerhoogste kwaliteit en door de eeuwen heen zijn er kleine scheurtjes ontstaan, met name in de enkels, deels door het enorme gewicht van het beeld en trillingen. Er wordt voortdurend onderzoek gedaan en geconserveerd om het beeld voor de toekomst te bewaren.
Michelangelo’s David is veel meer dan alleen een marmeren beeld; het is een icoon van de Renaissance, een symbool van Florence, een meesterwerk van menselijke anatomie en psychologische expressie, en een tijdloos beeld van moed en vastberadenheid. Zijn kolossale aanwezigheid en artistieke perfectie blijven bezoekers en kunstliefhebbers na meer dan 500 jaar nog steeds diep raken.