Johannes Vermeer is een van de beroemdste Hollandse meesters uit de Gouden Eeuw. Zijn schilderijen, zoals Meisje met de parel en Het melkmeisje, behoren tot de meest geliefde kunstwerken ter wereld. Toch blijft Vermeer in veel opzichten een mysterie. Hier zijn 16 fascinerende feiten over Johannes Vermeer, zijn werk en zijn invloed.
Inhoudsopgave
Toggle1. We weten verrassend weinig over zijn leven
Hoewel Vermeer nu wordt beschouwd als een van de grootste schilders van de 17e eeuw, is er opvallend weinig bekend over zijn persoonlijke leven. Er zijn geen brieven, dagboeken of directe getuigenissen van hem bewaard gebleven. Veel van wat we weten, komt uit documenten zoals huwelijksakten en belastingregisters.
2. Hij werd geboren in Delft
Johannes Vermeer werd geboren in 1632 in Delft, een van de belangrijkste kunststeden van de Nederlandse Gouden Eeuw. Hij bracht zijn hele leven in deze stad door en werd er uiteindelijk ook begraven.
3. Hij schilderde maar ongeveer 35 werken
Terwijl andere Hollandse meesters zoals Rembrandt en Rubens honderden schilderijen maakten, zijn er van Vermeer slechts circa 35 werken bekend. Dit komt mogelijk door zijn zorgvuldige en gedetailleerde schilderstijl, waardoor elk schilderij veel tijd kostte.
4. Zijn schilderijen waren geen grote hits tijdens zijn leven
In tegenstelling tot Rembrandt of Frans Hals had Vermeer geen grote naam buiten Delft. Zijn werk werd vooral gekocht door een kleine kring van kunstverzamelaars en was niet grootschalig bekend in zijn tijd.
5. Hij gebruikte een bijzondere lichttechniek
Vermeer staat bekend om zijn ongeëvenaarde gebruik van licht. Zijn schilderijen hebben een zachte, bijna magische gloed. Dit effect bereikte hij door subtiele kleurovergangen en het zorgvuldig uitbalanceren van licht en schaduw.
6. Meisje met de parel wordt soms ‘de Mona Lisa van het Noorden’ genoemd
Zijn beroemdste schilderij, Meisje met de parel, wordt vaak vergeleken met de Mona Lisa vanwege de mysterieuze uitdrukking van het meisje. Hoewel het soms een portret wordt genoemd, was het waarschijnlijk een “tronie” – een fantasiefiguur bedoeld om emoties en lichtspel te tonen.
7. Hij gebruikte een camera obscura
Er zijn sterke aanwijzingen dat Vermeer gebruikmaakte van een camera obscura, een optisch hulpmiddel dat helpt bij het projecteren van een afbeelding op een oppervlak. Dit zou verklaren waarom zijn schilderijen zo’n verbluffend gevoel van diepte en detail hebben.
8. Hij schilderde veel huiselijke taferelen
In tegenstelling tot schilders die zich richtten op religieuze of historische onderwerpen, specialiseerde Vermeer zich in intieme, alledaagse scènes. Vaak toont hij vrouwen in een rustige kamer, bezig met lezen, schrijven of muziek maken.
9. Hij schilderde opvallend veel vrouwen
Een groot deel van Vermeers werk richt zich op vrouwen in een verstilde omgeving. Hij gaf hen een diep gevoel van persoonlijkheid en aanwezigheid, iets wat in die tijd niet vanzelfsprekend was in de schilderkunst.
10. Zijn kleuren waren extreem kostbaar
Vermeer gebruikte zeldzame en dure pigmenten, zoals ultramarijn, een diepblauwe kleurstof gemaakt van lapis lazuli, een steen die uit Afghanistan moest worden geïmporteerd. Veel andere schilders gebruikten goedkopere alternatieven, maar Vermeer gaf zijn schilderijen een ongekende intensiteit door de beste materialen te kiezen.
11. Zijn werk werd pas eeuwen later echt beroemd
Tijdens zijn leven was Vermeer geen grote naam, en na zijn dood raakte hij bijna volledig in de vergetelheid. Pas in de 19e eeuw werd hij herontdekt, mede dankzij de Franse kunstcriticus Théophile Thoré-Bürger, die Vermeer in de schijnwerpers zette.
12. Zijn familie had financiële problemen na zijn dood
Vermeer overleed op 43-jarige leeftijd in 1675 en liet zijn vrouw en kinderen in financiële problemen achter. Zijn weduwe, Catharina Bolnes, moest meerdere schilderijen verkopen om schulden af te lossen.
13. Hij was lid van het Sint-Lucasgilde
Als schilder in Delft werd Vermeer in 1653 officieel lid van het Sint-Lucasgilde, de organisatie die de belangen van kunstenaars behartigde. Hij was zelfs twee keer hoofdman van het gilde, wat aantoont dat hij in zijn tijd toch aanzien genoot in zijn stad.
14. Hij schilderde uiterst langzaam en nauwkeurig
Vermeer stond bekend om zijn uiterst gedetailleerde en precieze schildertechniek. Waar andere schilders snel werkten om veel schilderijen te produceren, deed Vermeer maanden tot jaren over een enkel werk. Dit verklaart waarom zijn oeuvre zo klein is gebleven.
15. Zijn schilderijen waren een inspiratie voor Hollywood
De mysterieuze sfeer van Vermeers werk inspireerde boeken en films, waaronder Girl with a Pearl Earring (2003), waarin Scarlett Johansson het beroemde meisje speelt. De film bracht Vermeer opnieuw in de schijnwerpers bij een wereldwijd publiek.
16. Zijn schilderijen zijn extreem waardevol

Omdat er zo weinig schilderijen van Vermeer bestaan, worden zijn werken nu beschouwd als onbetaalbaar. In 2004 werd De Schrijvende Vrouw met Dienstmeid verkocht voor €27 miljoen, een van de hoogste prijzen ooit voor een werk van een Hollandse meester.
Johannes Vermeer was een mysterieus genie die in zijn tijd relatief onbekend bleef, maar nu als een van de grootste schilders aller tijden wordt beschouwd. Zijn verfijnde techniek, oog voor detail en meesterlijke spel met licht maken zijn werk tijdloos. Hoewel zijn leven grotendeels in nevelen gehuld blijft, spreken zijn schilderijen nog altijd tot de verbeelding van kunstliefhebbers over de hele wereld.