Carcassonne, gelegen in de regio Occitanie in Zuid-Frankrijk, is wereldberoemd om zijn Cité de Carcassonne, een uitzonderlijk goed bewaard gebleven middeleeuwse vestingstad. Met zijn dubbele ring van muren, torens en kasteel spreekt deze sprookjesachtige citadel tot de verbeelding en trekt het miljoenen bezoekers per jaar.
1. Dubbele ring van vestingmuren
Het meest opvallende kenmerk van de Cité de Carcassonne is de dubbele ring van vestingmuren, met een totale lengte van bijna 3 kilometer. De binnenste muur dateert grotendeels uit de Gallo-Romeinse tijd (3e-4e eeuw) en de Visigotische periode, terwijl de buitenste muur voornamelijk werd gebouwd in de 13e eeuw onder koninklijk Frans gezag.
Tussen de twee muren bevindt zich een open ruimte, de ‘lices’, die diende als extra verdedigingslinie en ruimte bood voor troepenbewegingen.
2. Meer dan 50 torens
De vestingmuren worden versterkt door maar liefst 52 torens van verschillende vormen en groottes. Deze torens dienden als uitkijkposten, verdedigingspunten en soms als woonruimte.
Enkele opvallende torens zijn de Tour de la Justice, de Tour de l’Inquisition (met een museum over de inquisitie) en de grote, ronde Tour Pinte, de hoogste wachttoren van de binnenste muur.
3. Een geschiedenis van meer dan 2500 jaar
Hoewel beroemd om zijn middeleeuwse uiterlijk, heeft de heuvel waarop de Cité staat een veel langere geschiedenis. Er was al een nederzetting in de 6e eeuw v.Chr. (een Gallische oppidum). Later werd het een Romeinse stad (‘Carcaso’), gevolgd door Visigotische en Frankische overheersing.
In de middeleeuwen was het een belangrijke vesting van de burggraven van Trencavel en later een koninklijk bolwerk van Frankrijk, cruciaal in de verdediging tegen Aragón (Spanje).
4. Rol in de Albigenzische Kruistochten
Carcassonne speelde een belangrijke rol tijdens de Albigenzische Kruistochten (begin 13e eeuw), een conflict gericht tegen de Katharen, een religieuze beweging die door de katholieke kerk als ketters werd beschouwd.
De Trencavel-burggraven van Carcassonne waren tolerant tegenover de Katharen. In 1209 werd de stad belegerd en ingenomen door de kruisvaarders onder leiding van Simon de Montfort. De Trencavels verloren hun bezittingen en Carcassonne kwam onder direct koninklijk gezag.
5. Het Château Comtal (Grafelijk Kasteel)
Binnen de vestingmuren bevindt zich het Château Comtal, het kasteel van de burggraven. Dit ‘fort binnen een fort’ dateert oorspronkelijk uit de 12e eeuw, maar werd later uitgebreid en versterkt door de Franse koningen.
Het kasteel heeft zijn eigen gracht, muren en torens en diende als de residentie van de burggraaf en later de koninklijke seneschalk. Tegenwoordig herbergt het een museum over de geschiedenis van de Cité.
6. Gered van de sloop door Viollet-le-Duc
Na eeuwen van militaire betekenis raakte de Cité in de 17e en 18e eeuw in verval. De vestingwerken waren verouderd en de stad verloor haar strategisch belang na het Verdrag van de Pyreneeën (1659), dat de grens met Spanje naar het zuiden verschoof.
In de 19e eeuw waren er zelfs plannen om de vestingmuren te slopen. De Cité werd echter gered dankzij de inspanningen van lokale notabelen en vooral de architect Eugène Viollet-le-Duc, die vanaf 1844 een grootschalige en soms controversiële restauratie leidde.
7. Controversiële restauratie
De restauratie door Viollet-le-Duc was essentieel voor het behoud van Carcassonne, maar is ook controversieel. Hij had een geïdealiseerd beeld van de middeleeuwen en voegde elementen toe die historisch niet altijd accuraat waren voor Carcassonne, met name de puntige, leistenen daken op veel torens (typerend voor Noord-Frankrijk, niet voor de regio Languedoc).
Hoewel zijn werk de Cité zijn iconische uiterlijk gaf, wordt het door sommige historici bekritiseerd als te fantasievol en niet volledig respectvol voor de oorspronkelijke staat.
8. UNESCO Werelderfgoed
Ondanks de controverses rond de restauratie, werd de Cité de Carcassonne in 1997 erkend als UNESCO Werelderfgoed. De UNESCO prees het als een uitzonderlijk voorbeeld van een middeleeuwse vestingstad, met zijn enorme schaal en de kwaliteit van de bewaard gebleven verdedigingswerken.
Het is een van de best bewaarde en meest complete voorbeelden van middeleeuwse militaire architectuur in Europa.
9. Levendige stad binnen de muren
In tegenstelling tot sommige andere historische sites, is de Cité de Carcassonne geen openluchtmuseum maar een levende stad. Binnen de muren wonen nog steeds ongeveer 50 mensen en zijn er talloze winkels, restaurants, hotels en ambachtelijke ateliers te vinden.
Dit draagt bij aan de sfeer, maar de enorme stroom toeristen (vooral in de zomer) kan het soms ook erg druk maken.
10. Inspiratiebron voor kunst en spellen
Het sprookjesachtige uiterlijk van Carcassonne heeft gediend als inspiratiebron voor talloze kunstenaars, schrijvers en filmmakers. Het wordt vaak genoemd als een mogelijke inspiratie voor kastelen in Disney-films.
Daarnaast is Carcassonne wereldberoemd geworden door het gelijknamige bordspel, ontworpen door Klaus-Jürgen Wrede, waarbij spelers landschapstegels leggen om wegen, steden, kloosters en weiden te bouwen. Het spel heeft de bekendheid van de stad verder vergroot.