Een tsunami is een reeks enorme golven die worden veroorzaakt door onderzeese aardbevingen, vulkaanuitbarstingen of aardverschuivingen. Deze reusachtige golven kunnen zich snel door de oceaan verspreiden en met verwoestende kracht aan land komen.
1. Tsunami’s worden vaak veroorzaakt door onderzeese aardbevingen
De meeste tsunami’s ontstaan door onderzeese aardbevingen, waarbij grote hoeveelheden water worden verplaatst door de beweging van de zeebodem. Aardbevingen met een kracht van 7,0 of hoger op de schaal van Richter hebben het grootste potentieel om een tsunami te veroorzaken. Hoe sterker de aardbeving, hoe groter de kans op een tsunami.
2. Het woord “tsunami” komt uit Japan
Het woord “tsunami” is Japans en betekent letterlijk “haven-golf“. Japan heeft door de eeuwen heen veel tsunami’s meegemaakt en is een van de landen die het vaakst door deze natuurrampen wordt getroffen. Dit komt doordat Japan op de grens van verschillende tektonische platen ligt, waardoor het land kwetsbaar is voor onderzeese aardbevingen.
3. Tsunami’s kunnen zich met enorme snelheden verplaatsen
Tsunami-golven kunnen zich door de oceaan verplaatsen met snelheden tot wel 800 kilometer per uur. Dit is vergelijkbaar met de snelheid van een straalvliegtuig. Omdat tsunami’s zo snel kunnen reizen, kunnen ze in korte tijd enorme afstanden afleggen en kustlijnen bereiken die ver van het epicentrum van de aardbeving liggen.
4. Een tsunami bestaat uit meerdere golven
In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, bestaat een tsunami niet uit één enkele golf, maar uit een reeks van meerdere golven. Deze golven kunnen zich over uren verspreiden, waarbij de eerste golf niet altijd de grootste of de meest destructieve is. De grootste golven kunnen vaak pas na de eerste golf aan land komen, waardoor mensen soms ten onrechte denken dat het gevaar voorbij is.
5. Een tsunami kan onopgemerkt door de oceaan reizen
In open water zijn tsunami’s meestal onopvallend. De golven kunnen op volle zee slechts een hoogte hebben van enkele centimeters tot een meter, waardoor ze door schepen vaak niet eens worden opgemerkt. Pas wanneer de golven de ondiepe kustwateren bereiken, bouwen ze hun enorme hoogte en kracht op.
6. De Indische Oceaan-tsunami van 2004 was een van de dodelijkste in de geschiedenis
De Indische Oceaan-tsunami van 2004 is een van de meest verwoestende natuurrampen in de moderne geschiedenis. De tsunami, veroorzaakt door een aardbeving met een kracht van 9,1 voor de kust van Sumatra, trof 14 landen en eiste de levens van ongeveer 230.000 mensen. Deze ramp leidde tot een wereldwijde inspanning om tsunami-waarschuwingssystemen te verbeteren.
7. Tsunami-waarschuwingssystemen kunnen levens redden
Tegenwoordig zijn er geavanceerde tsunami-waarschuwingssystemen die mensen kunnen waarschuwen voor een naderende tsunami. Deze systemen gebruiken seismische gegevens en boeien in de oceaan om de beweging van het water te detecteren. Wanneer een potentiële tsunami wordt gedetecteerd, kunnen kustbewoners snel worden gewaarschuwd en geëvacueerd.
8. De hoogste geregistreerde tsunami-golf bereikte 524 meter
De hoogste tsunami-golf ooit geregistreerd vond plaats in Lituya Bay, Alaska, in 1958. Deze mega-tsunami werd veroorzaakt door een aardverschuiving die werd geactiveerd door een aardbeving, en de golf bereikte een verbazingwekkende hoogte van 524 meter. Gelukkig vond deze gebeurtenis plaats in een afgelegen gebied, waardoor er weinig slachtoffers vielen.
9. Een tsunami kan gevolgd worden door vloedgolven en terugtrekkend water
Een veelvoorkomend fenomeen bij een naderende tsunami is dat het water zich snel terugtrekt van de kustlijn, soms honderden meters de zee in. Dit kan een teken zijn van een naderende tsunami. Mensen die dit zien gebeuren, moeten onmiddellijk naar hoger gelegen gebieden vluchten, omdat de golven vaak kort daarna aan land komen.
10. Tsunami’s kunnen vulkanisch van oorsprong zijn
Naast aardbevingen kunnen tsunami’s ook worden veroorzaakt door vulkanische uitbarstingen. Wanneer een vulkaan onder de zeebodem uitbarst of een groot deel van een vulkaan in zee stort, kan dit grote hoeveelheden water verplaatsen en een tsunami veroorzaken. Een bekend voorbeeld hiervan is de Krakatau-uitbarsting van 1883, die een enorme tsunami veroorzaakte in Indonesië.
11. Dieren kunnen tsunami’s aanvoelen
Er zijn veel verhalen over dieren die zich vreemd beginnen te gedragen vlak voordat een tsunami toeslaat. Sommige dieren lijken in staat te zijn om de seismische trillingen of veranderingen in de druk en het magnetisch veld te voelen die aan een tsunami voorafgaan. Veel dieren vluchten naar hoger gelegen gebieden voordat de golven toeslaan.
12. Kustgebieden met een lage kustlijn zijn het meest kwetsbaar
Kustgebieden met een lage kustlijn en ondiepe wateren zijn bijzonder kwetsbaar voor tsunami’s, omdat de golven hier hun kracht kunnen opbouwen en zich over een breed gebied kunnen verspreiden. Steden zoals Bangkok en Jakarta liggen bijvoorbeeld in laaggelegen gebieden en zijn daardoor kwetsbaar voor tsunami’s.
13. De kracht van een tsunami is ongeëvenaard
De kracht van een tsunami is enorm. Wanneer de golven aan land komen, kunnen ze met zoveel kracht stromen dat ze huizen, auto’s, bomen en zelfs grote gebouwen kunnen verwoesten. Tsunami’s kunnen ook havens en schepen beschadigen, en hele gemeenschappen onder water zetten. Hun kracht wordt nog versterkt door het feit dat ze niet alleen bestaan uit water, maar ook puin en andere brokstukken met zich meedragen.