In de wereld van de cryptozoölogie – de studie van dieren waarvan het bestaan onbewezen is – zijn er weinig wezens zo berucht en mysterieus als de Chupacabra. De naam, Spaans voor ‘geitenzuiger’, verwijst naar de vermeende gewoonte van het wezen om het bloed van vee, met name geiten, te drinken.
Sinds de eerste meldingen in de jaren ’90 heeft de Chupacabra de folklore van Latijns-Amerika en daarbuiten veroverd. Wat weten we over dit raadselachtige ‘monster’?
1. Ontstaan in Puerto Rico (1995)
De legende van de Chupacabra begon relatief recent, in 1995 in Puerto Rico. Na een reeks mysterieuze sterfgevallen onder vee (vooral geiten en kippen), waarbij de dieren werden gevonden met vreemde bijtwonden en schijnbaar leeggezogen van bloed, begonnen ooggetuigen melding te maken van een bizar wezen.
Komiek en ondernemer Silverio Pérez doopte het wezen ‘El Chupacabras’ en de naam bleef hangen. De paniek en media-aandacht verspreidden de legende snel.
2. Twee verschillende beschrijvingen
Opvallend is dat er grofweg twee totaal verschillende beschrijvingen van de Chupacabra circuleren:
- De ‘Reptielachtige’ Chupacabra: Dit is de oorspronkelijke beschrijving uit Puerto Rico. Het wezen zou ongeveer 1 tot 1,5 meter hoog zijn, op twee poten lopen (zoals een kangoeroe), een rij stekels of pennen op zijn rug hebben, grote rode of oranje ogen, klauwen en mogelijk kleine vleermuisachtige vleugels. Soms wordt het omschreven als grijsachtig of groenachtig.
- De ‘Hondachtige’ Chupacabra: Deze beschrijving komt vaker voor bij latere meldingen, vooral uit Mexico en het zuidwesten van de VS. Dit wezen lijkt meer op een vreemde, haarloze hond of coyote, vaak met een uitstekende ruggengraat, grote hoektanden en klauwen.
Deze discrepantie maakt het moeilijk om een eenduidig beeld van het vermeende wezen te vormen.
3. De ‘Geitenzuiger’
De naam Chupacabra is afgeleid van de Spaanse woorden ‘chupar’ (zuigen) en ‘cabra’ (geit). Dit verwijst naar de eerste meldingen waarbij boeren hun vee dood aantroffen met twee of drie kleine, ronde prikwonden in de nek of borst, en beweerden dat al het bloed uit het lichaam was verdwenen.
Wetenschappelijk gezien is het echter zeer onwaarschijnlijk dat een roofdier een dier volledig van zijn bloed kan ontdoen door te zuigen. Latere onderzoeken wezen vaak op normale predatie door honden of coyotes.
4. Link met UFO’s en aliens?
In de beginjaren van de Chupacabra-hysterie in Puerto Rico werd het wezen vaak in verband gebracht met UFO-waarnemingen en het idee van buitenaardse wezens. Sommige ooggetuigen beschreven het wezen als alien-achtig.
Deze connectie wordt versterkt door de vreemde, ‘chirurgische’ aard van de verwondingen aan het vee, die sommigen deden denken aan verhalen over veeverminkingen die ook aan aliens worden toegeschreven.
5. Verspreiding van de legende
Na de eerste golf van meldingen in Puerto Rico verspreidde de legende zich snel over Latijns-Amerika, met name naar de Dominicaanse Republiek, Mexico, Chili, Argentinië en Brazilië. Later doken er ook meldingen op in de Verenigde Staten, vooral in staten met een grote Latijns-Amerikaanse bevolking zoals Texas, Arizona en Florida.
De verspreiding werd aangejaagd door media-aandacht, het internet en de kracht van mond-tot-mondreclame.
6. Natuurlijke verklaringen: Schurftige dieren
Veel van de meldingen van de ‘hondachtige’ Chupacabra, vooral in de VS, konden later worden verklaard. De gevonden karkassen van deze ‘monsters’ bleken vaak van gewone dieren zoals coyotes, honden, wasberen of zelfs vossen te zijn, die leden aan een ernstige vorm van schurft (scabiës).
Schurft, veroorzaakt door mijten, leidt tot extreem haarverlies, een verdikte, gerimpelde huid en algehele verzwakking. Zulke dieren zien er inderdaad bizar en ‘monsterlijk’ uit en kunnen zich uit wanhoop dichter bij menselijke nederzettingen wagen op zoek naar makkelijk voedsel.
7. De invloed van de film ‘Species’
Interessant is dat de oorspronkelijke, reptielachtige beschrijving van de Chupacabra uit Puerto Rico sterk lijkt op het alien-wezen ‘Sil’ uit de sciencefiction-horrorfilm ‘Species’, die kort voor de eerste Chupacabra-meldingen in 1995 uitkwam.
De eerste belangrijke ooggetuige, Madelyne Tolentino, gaf later toe de film gezien te hebben en erkende de gelijkenis. Dit doet vermoeden dat de film mogelijk (onbewust) haar beschrijving heeft beïnvloed en daarmee de basis legde voor de ‘Puerto Ricaanse’ Chupacabra-mythe.
8. Een cultureel fenomeen
Ongeacht zijn werkelijke bestaan, is de Chupacabra uitgegroeid tot een belangrijk cultureel fenomeen, vooral in Latijns-Amerika. Het wezen figureert in films, boeken, muziek, videogames en talloze tv-programma’s over het paranormale of cryptozoölogie.
Het is een moderne mythe geworden die inspeelt op angsten voor het onbekende, de grens tussen mens en natuur, en soms ook op sociale of politieke angsten (sommigen zagen de Chupacabra als een metafoor voor Amerikaanse invloed of geheime experimenten).
9. Geen enkel overtuigend fysiek bewijs
Ondanks de vele meldingen, foto’s, video’s en zelfs gevonden karkassen, is er tot op heden geen enkel onomstotelijk wetenschappelijk bewijs geleverd voor het bestaan van de Chupacabra als een nieuwe of onbekende diersoort.
De gevonden karkassen bleken na DNA-onderzoek steeds van bekende diersoorten te zijn, vaak met ernstige huidaandoeningen. Foto’s en video’s zijn meestal van lage kwaliteit, onduidelijk of mogelijk gemanipuleerd.
10. De psychologie achter de mythe
De hardnekkigheid van de Chupacabra-legende kan deels worden verklaard door psychologische factoren. Mensen zijn van nature gefascineerd door mysteries en het onbekende. Een ‘monster’ biedt een eenvoudige verklaring voor onverklaarbare gebeurtenissen (zoals vee sterfte).
Massahysterie, de invloed van media en het doorvertellen van verhalen (waarbij details veranderen of worden aangedikt) spelen ook een grote rol in het levend houden van de mythe. De Chupacabra is een modern voorbeeld van hoe folklore ontstaat en evolueert.