Geysers zijn een van de meest indrukwekkende natuurverschijnselen op aarde. Deze zeldzame en krachtige waterbronnen spuiten periodiek heet water en stoom meters hoog de lucht in. Geisers zijn een bijzonder onderdeel van de geothermische activiteit op aarde. Hier zijn 12 fascinerende weetjes over geisers die je misschien nog niet wist.
1. Geisers zijn zeldzaam
Geisers komen slechts op een paar plekken op de aarde voor. De meeste geisers bevinden zich in de Verenigde Staten (Yellowstone), IJsland, Rusland (Kamtsjatka), en Nieuw-Zeeland. Slechts ongeveer 1.000 geisers wereldwijd zijn actief.
2. Geisers ontstaan door vulkanische activiteit
Geisers komen voor in gebieden met actieve vulkanen of geothermische activiteit. Ze ontstaan wanneer ondergronds water door de hitte van magma wordt verhit tot het kookt, waardoor het onder hoge druk door smalle openingen naar de oppervlakte wordt geduwd.
3. De beroemdste geiser is “Old Faithful” in Yellowstone
Old Faithful, gelegen in het Yellowstone National Park in de Verenigde Staten, is een van de bekendste geisers ter wereld. Deze geiser is beroemd om zijn voorspelbare uitbarstingen, die ongeveer elke 90 minuten plaatsvinden en water tot wel 56 meter de lucht in spuiten.
4. De hoogste geiseruitbarsting ooit gemeten kwam uit de Steamboat Geiser
De Steamboat Geiser, ook in Yellowstone, is de grootste actieve geiser ter wereld. Tijdens zijn krachtige uitbarstingen kan het water tot wel 91 meter de lucht in worden gespoten. Hoewel Steamboat onvoorspelbaar is en soms jaren stil kan zijn, is het indrukwekkend wanneer het tot leven komt.
5. Geisers hebben ondergrondse kamers
Onder elke geiser bevindt zich een netwerk van ondergrondse kamers en leidingen waarin water wordt opgevangen. Deze kamers worden verhit door magma diep in de aarde, en wanneer de druk groot genoeg wordt, wordt het water door smalle openingen naar de oppervlakte geperst.
6. Geiserwater kan extreem heet zijn
Het water dat door een geiser wordt uitgestoten kan extreem heet zijn, vaak boven de 100 graden Celsius. In sommige gevallen kan het water zelfs superkoken onder de grond, waarbij de temperatuur boven het kookpunt blijft vanwege de hoge druk. Dit maakt geisers gevaarlijk om dichtbij te komen.
7. Geisers kunnen kalkafzettingen vormen
Wanneer water uit een geiser omhoog spuit, kan het opgeloste mineralen met zich meebrengen, zoals silica of calciumcarbonaat. Deze mineralen worden afgezet rond de opening van de geiser en kunnen na verloop van tijd indrukwekkende afzettingen vormen, zoals sinterterrassen.
8. Geisers kunnen lange rustperiodes hebben
Geisers kunnen onregelmatige uitbarstingen hebben, waarbij sommige geisers elke paar minuten uitbarsten, terwijl andere geisers jaren of zelfs eeuwen kunnen wachten tussen uitbarstingen. De onvoorspelbaarheid van geisers maakt het een uitdaging om te weten wanneer ze weer actief zullen worden.
9. Geisers zijn kwetsbaar voor verstoringen
Geisers zijn kwetsbare natuurverschijnselen die kunnen worden verstoord door menselijke activiteit. Kleine veranderingen in het ondergrondse watersysteem, zoals doorboringen of verstoppingen, kunnen ervoor zorgen dat een geiser stopt met uitbarsten. Dit is in het verleden gebeurd op locaties waar mensen hebben ingegrepen in geothermische gebieden.
10. Geisers spuiten niet alleen water, maar ook stoom en gas
Naast heet water spuiten geisers ook grote hoeveelheden stoom en gas, waaronder kooldioxide en zwavelverbindingen, de lucht in. Deze gassen worden uit het diepe binnenste van de aarde omhoog gestuwd samen met het water en kunnen bijdragen aan de geur van de geiseruitbarstingen.
11. Geisers zijn verbonden met aardbevingen
Soms kunnen aardbevingen geiseruitbarstingen beïnvloeden. Trillingen in de aarde kunnen de ondergrondse druksystemen verstoren, wat kan leiden tot onverwachte geiseruitbarstingen of het stilvallen van actieve geisers. In Yellowstone zijn geiserpatronen in het verleden veranderd door seismische activiteit.
12. Er zijn ook geisers op andere planeten
Hoewel geisers voornamelijk op aarde voorkomen, zijn er ook geiserachtige uitbarstingen waargenomen op andere planeten en manen in ons zonnestelsel. De maan Enceladus van Saturnus en de maan Europa van Jupiter hebben geisers die waterijs en gas uitspuwen vanuit ondergrondse oceanen, wat wetenschappers helpt om te leren over de geologie van deze werelden.