Arthur Schopenhauer (1788-1860) was een Duitse filosoof die bekend staat om zijn werk op het gebied van metafysica, esthetica en ethiek. Schopenhauer wordt vaak beschouwd als de voorloper van het pessimisme in de moderne filosofie. Zijn ideeën over de wil, het lijden en de zinloosheid van het bestaan hebben diepe indruk gemaakt op de filosofische wereld en hebben invloed gehad op denkers als Friedrich Nietzsche, Sigmund Freud en Albert Einstein.
1. Schopenhauer geloofde dat de ‘wil’ de fundamentele kracht van het universum is
Een van de meest opvallende ideeën van Schopenhauer is dat de wil de diepste drijvende kracht is achter al het bestaan. In zijn magnum opus Die Welt als Wille und Vorstellung (De wereld als wil en voorstelling) stelt hij dat de werkelijkheid, zoals wij die kennen, in feite een manifestatie is van een onbewuste, blinde wil om te leven. Volgens hem ligt het menselijk lijden aan deze wil ten grondslag, omdat we gedoemd zijn constant verlangens te hebben die nooit volledig vervuld kunnen worden.
2. Schopenhauer was een vroege voorstander van het boeddhisme in het Westen
Schopenhauer had een sterke interesse in oosterse filosofieën, vooral het boeddhisme en het hindoeïsme. Hij was een van de eerste westerse filosofen die serieus studie maakte van oosterse teksten en hij prees de boeddhistische leer over het opheffen van verlangens om lijden te verminderen. Schopenhauer geloofde dat het boeddhisme zijn eigen filosofie van ontkenning van de wil sterk ondersteunde.
3. Hij had een bittere rivaliteit met Hegel
Schopenhauer had een intense afkeer van Georg Wilhelm Friedrich Hegel, een van zijn filosofische tijdgenoten. Schopenhauer beschouwde Hegel’s werk als “pseudofilosofie” en “onbegrijpelijk”. De rivaliteit werd nog intenser toen Schopenhauer ervoor koos om zijn eigen lezingen te geven op dezelfde tijdstippen als die van Hegel aan de Universiteit van Berlijn, in de hoop Hegel’s publiek af te snoepen. Helaas voor Schopenhauer liepen zijn colleges leeg, terwijl Hegel volle zalen trok.
4. Hij geloofde dat het leven doordrenkt is van lijden
Een centraal thema in Schopenhauers filosofie is dat lijden een inherent onderdeel van het leven is. Hij geloofde dat verlangen en lijden onafscheidelijk zijn, omdat onze verlangens nooit volledig kunnen worden bevredigd. Zelfs als we een doel bereiken, zullen we onmiddellijk nieuwe verlangens ontwikkelen, waardoor we vastzitten in een eindeloze cyclus van frustratie en teleurstelling.
Voor Schopenhauer was het enige echte ontsnapping aan het lijden de ontkenning van de wil en het vinden van rust in kunst, filosofie en meditatie.
5. Zijn pessimistische filosofie inspireerde latere denkers
Schopenhauer wordt vaak gezien als de vader van het moderne pessimisme. Zijn sombere kijk op het leven had een grote invloed op denkers zoals Friedrich Nietzsche, die Schopenhauers concept van de wil adopteerde, hoewel Nietzsche de wil tot macht benadrukte in plaats van de wil tot leven.
Ook psychologen zoals Sigmund Freud werden beïnvloed door Schopenhauers ideeën over het onbewuste en het onvermijdelijke conflict tussen menselijke verlangens en de realiteit.
6. Schopenhauer hield van muziek en beschouwde het als de hoogste kunstvorm
Schopenhauer had een diep respect voor muziek en beschouwde het als de meest directe uitdrukking van de wil. Volgens hem is muziek uniek omdat het ons in staat stelt om de wil in zijn puurste vorm te ervaren, zonder de tussenkomst van concepten of beelden.
Voor Schopenhauer was muziek een manier om ons los te maken van de wereld van verlangens en lijden, en daarom zag hij het als een krachtig hulpmiddel om verlichting te vinden.
7. Hij was een voorloper van de moderne ethiek van dierenrechten
Schopenhauer was een van de weinige filosofen in zijn tijd die zich uitsprak voor dierenrechten. Hij veroordeelde de wrede behandeling van dieren en geloofde dat alle levende wezens de capaciteit hebben om te lijden.
Schopenhauer bekritiseerde het christendom omdat het geen mededogen had voor dieren, en hij vond dat ethiek gebaseerd moest zijn op compassie voor alle levende wezens, niet alleen voor mensen.
8. Schopenhauer had een problematische relatie met zijn moeder
De relatie tussen Schopenhauer en zijn moeder, Johanna Schopenhauer, was verre van harmonieus. Johanna was een succesvolle schrijfster en had een levendige sociale kring, terwijl Arthur als jongeman teruggetrokken en kritisch was. Na de dood van zijn vader verslechterde hun relatie, en uiteindelijk verbraken ze het contact volledig. Schopenhauer beschouwde zijn moeder als oppervlakkig en verweet haar dat ze zijn filosofische roeping niet serieus nam.
9. Zijn werk werd aanvankelijk genegeerd
Hoewel Schopenhauer nu wordt beschouwd als een van de belangrijkste filosofen van de 19e eeuw, werd zijn werk tijdens zijn leven grotendeels genegeerd. Het duurde tot later in zijn leven voordat zijn ideeën enige erkenning kregen.
Schopenhauer voelde zich bitter over het feit dat zijn werk werd overschaduwd door denkers zoals Hegel, en hij beschouwde zichzelf als een ondergewaardeerd genie.
10. Schopenhauer’s filosofie werd populair na zijn dood
Het was pas na zijn dood dat Schopenhauers werk echt aan populariteit won. In de late 19e en vroege 20e eeuw werd zijn filosofie herontdekt en gewaardeerd, vooral door kunstenaars, schrijvers en musici.
Schrijvers zoals Thomas Mann, Leo Tolstoj en Franz Kafka bewonderden zijn werk, en componisten zoals Richard Wagner en Gustav Mahler lieten zich inspireren door zijn ideeën.
11. Schopenhauer leefde als een eenzaat en had weinig vrienden
Schopenhauer stond bekend om zijn afstandelijke en eigenzinnige persoonlijkheid. Hij leefde een groot deel van zijn leven als een kluizenaar en had weinig hechte vrienden of relaties. Hij hield niet van sociale bijeenkomsten en was vaak kritisch en vijandig tegenover andere intellectuelen en filosofen. Zijn afkeer van sociale interactie droeg bij aan zijn reputatie als mistroostige en pessimistische denker.
12. Schopenhauer had een beroemde theorie over vrouwen, maar die is controversieel
Schopenhauer stond bekend om zijn seksistische opvattingen over vrouwen, die tegenwoordig als uiterst problematisch worden beschouwd. Hij schreef een essay getiteld Over vrouwen, waarin hij beweerde dat vrouwen inferieur waren aan mannen, zowel intellectueel als fysiek. Zijn misogynie maakte hem impopulair bij veel van zijn vrouwelijke tijdgenoten en heeft geleid tot veel kritiek van moderne denkers.
13.. Schopenhauer stierf zonder ooit echt geluk te hebben gevonden
Arthur Schopenhauer stierf op 21 september 1860 op 72-jarige leeftijd, nog steeds trouw aan zijn pessimistische visie op het leven. Hoewel hij in zijn latere jaren enige erkenning ontving voor zijn werk, bleef hij eenzaam en voelde hij zich niet vervuld. Zijn filosofie, die doordrenkt is van lijden, pessimisme en de onmogelijkheid van ware bevrediging, lijkt een weerspiegeling te zijn geweest van zijn eigen leven.