Nelson Mandela is een van de meest iconische en invloedrijke figuren van de 20e eeuw. Als strijder tegen apartheid, gevangene, president en wereldleider liet hij een onuitwisbare indruk achter. Zijn leven was vol strijd, overwinning en inspiratie. Hier zijn 18 fascinerende feiten over Nelson Mandela, zijn leven en zijn nalatenschap.
1. Zijn echte naam was niet Nelson
Nelson Mandela werd geboren als Rolihlahla Mandela op 18 juli 1918 in Mvezo, een klein dorp in Zuid-Afrika. De naam Rolihlahla betekent in het Xhosa ‘onruststoker’. De naam Nelson kreeg hij later van een onderwijzer op de basisschool, een gebruik dat in de koloniale tijd vaker voorkwam.
2. Hij kwam uit een koninklijke familie
Mandela was geen gewone jongen; hij was afkomstig uit de koninklijke familie van de Thembu-stam. Zijn vader was een adviseur van de Thembu-koning en Mandela werd als kind voorbestemd om een soort bemiddelaar of leider binnen de stam te worden.
3. Hij werd aanvankelijk opgeleid als advocaat
Voordat hij activist werd, studeerde Mandela rechten aan de Universiteit van Fort Hare en de Universiteit van Witwatersrand. Hij werd later een van de eerste zwarte advocaten in Zuid-Afrika en opende samen met Oliver Tambo een advocatenkantoor dat zich inzette voor zwarte Zuid-Afrikanen.
4. Hij was geen pacifist in zijn vroege jaren als activist
Hoewel Mandela later beroemd werd om zijn vredige benadering, steunde hij in zijn jonge jaren gewapend verzet tegen de Zuid-Afrikaanse regering. In 1961 richtte hij de militaire tak van het ANC op, Umkhonto we Sizwe, die sabotageacties uitvoerde tegen overheidsdoelen.
5. Zijn proces en gevangenschap duurden tientallen jaren
In 1962 werd Mandela gearresteerd en veroordeeld tot vijf jaar gevangenisstraf. In 1964 kreeg hij een levenslange straf na het beruchte Rivonia-proces, waarin hij en andere ANC-leden werden beschuldigd van sabotage en samenzwering tegen de staat.
6. Hij zat 27 jaar gevangen
Mandela bracht 18 jaar door op Robbeneiland, waar hij onder zware omstandigheden moest werken in een kalksteengroeve. Daarna werd hij overgebracht naar Pollsmoor en later naar Victor Verster-gevangenis, waar hij in 1990 eindelijk werd vrijgelaten.
7. Zijn vrijlating werd wereldwijd gevierd
Op 11 februari 1990 werd Mandela vrijgelaten, en zijn eerste toespraak in Kaapstad werd wereldwijd uitgezonden. Miljoenen mensen volgden het moment en zagen hoe hij zonder wraakgevoelens en met een oproep tot verzoening zijn nieuwe rol als leider oppakte.
8. Hij leidde de onderhandelingen om apartheid te beëindigen
Mandela en de Zuid-Afrikaanse president F.W. de Klerk onderhandelden jarenlang over de afschaffing van apartheid. Dit leidde uiteindelijk tot de eerste democratische verkiezingen in 1994, waarin alle Zuid-Afrikanen, ongeacht ras, mochten stemmen.
9. Hij werd de eerste zwarte president van Zuid-Afrika
Op 10 mei 1994 werd Nelson Mandela geïnaugureerd als de eerste democratisch verkozen president van Zuid-Afrika. Dit betekende het einde van een eeuwenlange onderdrukking en raciale segregatie in het land.
10. Hij zette zich in voor verzoening, niet wraak
In plaats van de blanke onderdrukkers te straffen, koos Mandela ervoor om Zuid-Afrika te verenigen. Hij richtte de Waarheids- en Verzoeningscommissie op, die misdaden van het apartheidsregime onderzocht en gratie verleende aan degenen die de waarheid vertelden.
11. Sport speelde een grote rol in zijn verzoeningsbeleid
Mandela gebruikte sport om Zuid-Afrika te verenigen. Tijdens het Rugby Wereldkampioenschap van 1995, dat Zuid-Afrika won, droeg hij een Springbok-shirt en overhandigde hij de trofee aan aanvoerder François Pienaar. Dit moment wordt gezien als een van de grootste symbolen van nationale eenheid.
12. Hij gaf zijn presidentiële salaris voor een groot deel weg
Als president verdiende Mandela een goed salaris, maar hij gaf een groot deel daarvan aan zijn liefdadigheidsorganisatie, de Nelson Mandela Foundation, die zich richtte op onderwijs en gezondheidszorg.
13. Hij werd gerespecteerd door wereldleiders én beroemdheden
Mandela werd bewonderd door wereldleiders zoals Barack Obama, Bill Clinton en de Britse koningin Elizabeth, maar ook door beroemdheden zoals Bono, Oprah Winfrey en Will Smith. Iedereen wilde hem ontmoeten en zijn boodschap van vrede verspreiden.
14. Hij was drie keer getrouwd
Mandela had een bewogen liefdesleven. Hij was getrouwd met Evelyn Mase (met wie hij vier kinderen kreeg), daarna met Winnie Mandela, die zelf een controversiële rol speelde in de strijd tegen apartheid, en later met Graça Machel, de weduwe van de Mozambikaanse president Samora Machel.
15. Zijn gevangenisnummer 46664 werd een symbool
Mandela’s gevangennummer, 46664, werd later een wereldwijd symbool in de strijd tegen ongelijkheid en aidsbewustzijn. Er werden concerten georganiseerd met artiesten als Queen en Beyoncé om fondsen te werven voor zijn liefdadigheidsprojecten.
16. Hij weigerde een tweede ambtstermijn
In tegenstelling tot veel Afrikaanse leiders koos Mandela er bewust voor maar één termijn als president te dienen (1994-1999). Dit maakte hem nog populairder en zette een precedent voor democratische overdracht van macht in Afrika.
17. Hij kreeg meer dan 250 onderscheidingen, waaronder een Nobelprijs
Mandela ontving meer dan 250 internationale prijzen en onderscheidingen, waaronder in 1993 de Nobelprijs voor de Vrede, die hij samen met F.W. de Klerk ontving voor hun werk in de afschaffing van apartheid.
18. Zijn nalatenschap blijft voortleven
Nelson Mandela overleed op 5 december 2013 op 95-jarige leeftijd, maar zijn nalatenschap leeft voort. Zijn geboortedag, 18 juli, is door de Verenigde Naties uitgeroepen tot “Mandela Day”, waarop mensen worden aangemoedigd om 67 minuten vrijwilligerswerk te doen – symbolisch voor zijn 67 jaar lange strijd voor gerechtigheid.
Nelson Mandela was een man van doorzettingsvermogen, vergeving en leiderschap. Zijn leven was een lange strijd tegen onderdrukking, maar hij koos ervoor om verzoening boven wraak te stellen. Zijn invloed reikt ver buiten Zuid-Afrika en blijft wereldwijd inspireren.