De Gouden Eeuw bracht legendarische zeehelden voort, mannen wier namen synoniem staan voor moed, strategie en de maritieme macht van de Republiek. Naast de Ruyter en zijn eigen vader Maarten Tromp, is Cornelis Tromp (1629-1691) een fascinerende, zij het soms controversiële figuur. Hij was een admiraal met een onstuimig karakter, grote ambities en een leven vol zeeslagen en politieke intriges.
1. Zoon van een nog beroemdere vader
Cornelis werd geboren als de tweede zoon van Maarten Harpertszoon Tromp, een van Nederlands grootste en meest geliefde Admiraals.
Hij begon zijn carrière al op 19-jarige leeftijd en klom snel op in de rangen, mede dankzij de naam en invloed van zijn vader, maar ook door zijn eigen onmiskenbare moed en leiderschapskwaliteiten.
2. Eeuwige rivaal van Michiel de Ruyter
Hoewel ze vaak samen vochten voor de Republiek, was de relatie tussen Cornelis Tromp en Michiel de Ruyter complex en vaak gespannen. Ze waren niet alleen professionele rivalen die streden om de hoogste posities binnen de vloot, maar ze vertegenwoordigden ook verschillende politieke facties.
Tromp was een fervent Orangist (aanhanger van het Huis van Oranje), terwijl De Ruyter meer geassocieerd werd met de Republikeinse staatsgezinden onder leiding van Johan de Witt.
Hun botsende persoonlijkheden – Tromp impulsief en eerzuchtig, De Ruyter voorzichtig en plichtsgetrouw – zorgden regelmatig voor wrijving, met name tijdens cruciale zeeslagen.
3. Het incident tijdens de Vierdaagse Zeeslag (1666)
Een berucht moment in hun rivaliteit was de Vierdaagse Zeeslag tijdens de Tweede Engels-Nederlandse Oorlog. Tromp, die een deel van de vloot commandeerde, raakte verwikkeld in een achtervolging van een Engels eskader en raakte daardoor gescheiden van de hoofdmacht onder De Ruyter.
Hoewel Tromp succesvol was in zijn achtervolging, liet hij De Ruyter kwetsbaar achter. Dit werd hem zwaar aangerekend en leidde tot een tijdelijke verwijdering uit actieve dienst op last van Johan de Witt.
Tromp voelde zich onrechtvaardig behandeld en zijn wrok tegen De Witt en de staatsgezinden groeide.
4. In dienst van de Deense koning
Na zijn ontslag uit Nederlandse dienst en later na de dood van De Ruyter, zocht Tromp zijn heil elders. Hij trad in dienst van de Deense koning Christian V tijdens de Schoonse Oorlog (1675-1679) tegen Zweden.
Als opperbevelhebber van de Deens-Noorse vloot behaalde hij belangrijke overwinningen tegen de Zweden, zoals de Slag bij Öland.
Voor zijn verdiensten werd hij door de Deense koning benoemd tot ridder in de prestigieuze Orde van de Olifant, de hoogste Deense ridderorde, en kreeg hij de titel van graaf.
5. Eindelijk luitenant-admiraal-generaal
Na de dood van Michiel de Ruyter in 1676 en de veranderde politieke situatie in de Republiek (met de Oranjes weer aan de macht), werd Tromp uiteindelijk toch benoemd tot luitenant-admiraal-generaal van de Verenigde Provinciën.
Dit was de hoogste rang binnen de Nederlandse marine, de positie die zijn vader ook had bekleed en die hij zo lang had begeerd. Het was de bekroning van zijn carrière, hoewel hij in deze rol geen grote zeeslagen meer zou leveren.
6. Een flamboyante en ijdele persoonlijkheid
In tegenstelling tot de sobere De Ruyter, stond Cornelis Tromp bekend om zijn flamboyante levensstijl en zijn aanzienlijke ijdelheid. Hij hield van pracht en praal, dure kleding en liet zich graag portretteren door de beste kunstenaars van zijn tijd, zoals Ferdinand Bol en Sir Peter Lely.
Zijn portretten tonen vaak een zelfbewuste man, trots op zijn status en prestaties. Hij omringde zich met luxe en leefde op grote voet, wat hem soms ook kritiek opleverde.
7. Betrokken bij de moord op de gebroeders De Witt?
Het Rampjaar 1672 was een keerpunt in de Nederlandse geschiedenis. De Republiek werd aangevallen door Frankrijk, Engeland en twee Duitse staten. De woede van het volk keerde zich tegen de staatsgezinde regenten, met name Johan en Cornelis de Witt.
Cornelis Tromp, een uitgesproken Orangist en vijand van Johan de Witt (die hem eerder had ontslagen), was aanwezig in Den Haag op de dag dat de gebroeders De Witt door een woedende menigte werden gelyncht. Hoewel er geen direct bewijs is dat Tromp de moord heeft aangestuurd, wordt zijn aanwezigheid en passiviteit vaak gezien als op zijn minst verdacht. Hij had zeker baat bij de val van De Witten.
8. Een leven lang op zee
Vanaf zijn tienerjaren tot kort voor zijn dood spendeerde Cornelis Tromp het grootste deel van zijn leven op zee, vechtend in de drie Engels-Nederlandse Oorlogen en diverse andere conflicten. Hij was aanwezig bij talloze zeeslagen en toonde keer op keer persoonlijke moed.
Zijn leven was er een van constante strijd, niet alleen tegen de vijanden van de Republiek, maar ook tegen zijn rivalen binnen de admiraliteit en de politieke tegenstanders aan wal. Hij stierf uiteindelijk in Amsterdam, kort nadat hij tot opperbevelhebber was benoemd.
Cornelis Tromp was een complexe figuur: moedig, ambitieus, soms roekeloos en ongetwijfeld ijdel. Hoewel hij vaak in de schaduw stond van zijn vader en zijn grote rivaal De Ruyter, was hij een van de belangrijkste admiraals van de Gouden Eeuw. Zijn leven vol avontuur en conflict biedt een fascinerend inkijkje in de turbulente wereld van de 17e-eeuwse Europese zeeoorlogvoering en politiek.