Ragnar Lothbrok (of Lodbrok) is een naam die tot de verbeelding spreekt, synoniem met de woeste en avontuurlijke wereld van de Vikingen. Bekend uit Oudnoorse sagen, poëzie en recentelijk populair gemaakt door de tv-serie ‘Vikings’, is Ragnar een legendarische held en koning die rooftochten leidde naar Engeland en Frankië. Maar wat is feit en wat is fictie rond deze iconische Viking?
1. Historische figuur of legende?
De grote vraag rond Ragnar Lothbrok is of hij daadwerkelijk heeft bestaan. Hoewel hij prominent figureert in Viking-sagen en Deense geschiedschrijving (zoals Saxo Grammaticus’ ‘Gesta Danorum’), is er geen direct, onomstotelijk bewijs uit zijn eigen tijd dat zijn bestaan bevestigt.
Veel historici geloven dat Ragnar mogelijk een samengestelde figuur is, gebaseerd op de daden van verschillende historische Viking-leiders uit de 9e eeuw, of dat een historische figuur later is verrijkt met legendarische elementen.
2. De betekenis van ‘Lothbrok’
Zijn bijnaam ‘Lothbrok’ betekent letterlijk ‘Harige Broek’ of ‘Ruige Broek’. Volgens de sagen kreeg hij deze naam omdat hij ooit een beschermende broek van dierenhuiden (mogelijk behandeld met teer en zand) droeg toen hij in Zweden twee giftige slangen versloeg om de hand van de jonkvrouw Thora Borgarhjort te winnen.
Deze nogal opmerkelijke bijnaam draagt bij aan zijn legendarische status.
3. Beroemde (legendarische) zonen
Een belangrijk deel van de Ragnar-legende draait om zijn beroemde zonen, die wel degelijk historische figuren lijken te zijn geweest en een grote rol speelden in de Viking-invallen van de late 9e eeuw. De bekendsten zijn:
- Ivar de Beenderloze (Ivar the Boneless): Een gevreesde leider, mogelijk gehandicapt, die een sleutelrol speelde in de invasie van Engeland.
- Björn Járnsíða (Bjorn Ironside): Bekend om zijn rooftochten in het Middellandse Zeegebied.
- Halfdan Ragnarsson: Een van de leiders van het Grote Heidense Leger dat Engeland binnenviel.
- Sigurd Slang-in-het-oog (Sigurd Snake-in-the-Eye): Zo genoemd vanwege een merkteken in zijn oog dat leek op een slang die in zijn eigen staart bijt (Ouroboros).
- Ubbe Ragnarsson: Ook een leider van het Grote Heidense Leger.
Dat deze historisch bekende figuren als ‘zonen van Ragnar’ werden beschouwd, versterkte zijn legendarische status.
4. Plundering van Parijs (845 n.Chr.)?
Een van de beroemdste wapenfeiten die aan Ragnar Lothbrok (of een Viking-leider met een vergelijkbare naam, zoals ‘Reginherus’) wordt toegeschreven, is de plundering van Parijs in 845 na Christus.
Een grote Viking-vloot voer de Seine op, versloeg het Frankische leger en bezette Parijs. De West-Frankische koning Karel de Kale betaalde de Vikingen een enorm losgeld (7000 pond zilver) om de stad te verlaten. Hoewel de saga’s dit aan Ragnar toeschrijven, is de historische identiteit van de leider van deze inval onzeker.
5. De invasie van Northumbria
Volgens de sagen zeilde Ragnar op latere leeftijd met slechts twee schepen naar het Angelsaksische koninkrijk Northumbria (in Engeland) om te bewijzen dat hij nog steeds een groot krijger was. Dit zou een roekeloze onderneming zijn geweest.
Hij leed schipbreuk aan de kust en werd gevangengenomen door koning Ælla van Northumbria.
6. Dood in de slangenkuil
De legende van Ragnars dood is bijzonder gruwelijk en dramatisch. Koning Ælla zou Ragnar ter dood hebben veroordeeld door hem in een kuil vol giftige slangen te gooien.
Terwijl hij stierf, zou Ragnar hebben gezworen dat zijn zonen zijn dood zouden wreken, en mogelijk de beroemde woorden hebben gesproken: “Wat zouden de biggetjes knorren als ze wisten hoe het oude zwijn lijdt!”, verwijzend naar zijn zonen.
7. Het Grote Heidense Leger
De dood van Ragnar in de slangenkuil wordt in de sagen genoemd als de directe aanleiding voor de invasie van Engeland door het ‘Grote Heidense Leger’ in 865 na Christus. Dit leger, geleid door zijn (vermeende) zonen Ivar, Halfdan en Ubbe, zou zijn samengesteld om wraak te nemen op koning Ælla.
Het Grote Heidense Leger veroverde grote delen van Engeland en versloeg inderdaad koning Ælla (die volgens sommige bronnen op gruwelijke wijze, via de ‘bloedarend’-methode, werd gedood). Historisch gezien was de invasie waarschijnlijk complexer dan alleen wraak, maar de link met Ragnar gaf het een krachtig narratief.
8. Meerdere vrouwen
De sagen schrijven Ragnar meerdere vrouwen toe. De bekendste zijn:
- Lagertha: Een legendarische schildmaagd (shieldmaiden) die aan zijn zijde vocht. Haar historiciteit is zeer twijfelachtig, maar ze is een populair personage (mede door de tv-serie).
- Thora Borgarhjort: De Zweedse prinses die hij redde van de slangen (zie weetje 2).
- Aslaug: Een mysterieuze en wijze vrouw, volgens de legende de dochter van de held Sigurd en de schildmaagd Brynhildr. Zij zou de moeder zijn van Ivar, Björn, Sigurd en Ubbe
9. Een figuur in Oudnoorse poëzie
Ragnar Lothbrok en zijn legende waren populaire onderwerpen in de Oudnoorse skaldendichtkunst en sagenliteratuur, zoals de ‘Saga van Ragnar Lothbrok’ en de ‘Krákumál’ (een gedicht dat Ragnar geacht wordt te hebben gereciteerd in de slangenkuil).
Deze teksten, hoewel eeuwen na de Vikingtijd opgeschreven, vormen onze belangrijkste bronnen over hem, maar moeten kritisch gelezen worden als literaire werken, niet als directe geschiedschrijving.
10. Symbool van de Viking-geest
Of hij nu echt bestaan heeft of niet, Ragnar Lothbrok is uitgegroeid tot het archetype van de Viking-held: moedig, avontuurlijk, ambitieus, een leider van mannen, een ontdekkingsreiziger en een geduchte krijger die het gevecht en de dood niet vreesde.
Hij belichaamt de geest van het Vikingtijdperk zoals dat in latere tijden werd geïdealiseerd en geromantiseerd.
11. Populariteit door de TV-serie ‘Vikings’
De recente History Channel-serie ‘Vikings’ (vanaf 2013) heeft de naam Ragnar Lothbrok bij een enorm nieuw publiek bekendgemaakt. De serie, hoewel gedramatiseerd en historisch niet altijd accuraat, baseert zich losjes op de sagen en portretteert Ragnar (gespeeld door Travis Fimmel) als een charismatische en complexe hoofdpersoon.
Dit heeft de interesse in de Vikingtijd en de figuur Ragnar enorm aangewakkerd.
12. De zoektocht naar zijn graf
Gezien zijn legendarische status is het niet verwonderlijk dat er door de eeuwen heen is gespeculeerd over de locatie van Ragnars graf. Verschillende locaties in Denemarken, Zweden en zelfs Engeland zijn genoemd, vaak gebaseerd op lokale legendes of grafheuvels.
Tot op heden is er echter geen archeologisch bewijs gevonden dat definitief kan worden geïdentificeerd als het graf van Ragnar Lothbrok, wat zijn ongrijpbare, half-mythische status verder benadrukt.
bron: alletop10lijstjes