Bliksem is een krachtig natuurverschijnsel dat ontstaat tijdens onweersbuien en vaak gepaard gaat met donder. Het is niet alleen indrukwekkend om te zien, maar kan ook dodelijk zijn als je erdoor wordt getroffen.
1. Bliksem ontstaat door een ongelijke lading tussen wolken en de grond
Bliksem ontstaat wanneer er een elektrische ontlading plaatsvindt tussen wolken en de grond, of tussen verschillende delen van een wolk. Deze ontlading treedt op als gevolg van een ongelijke verdeling van positieve en negatieve ladingen. De bliksem werkt als een manier om de energie tussen deze ladingen te neutraliseren.
2. De temperatuur van een bliksemschicht is heter dan de zon
Een bliksemschicht kan een temperatuur bereiken van wel 30.000 graden Celsius, wat betekent dat hij vijf keer heter is dan het oppervlak van de zon! Deze hitte is zo intens dat het de lucht eromheen onmiddellijk doet uitzetten, wat het geluid van donder veroorzaakt.
3. Er zijn verschillende soorten bliksem
Bliksem kan op verschillende manieren voorkomen. De meest voorkomende vorm is wolk-naar-grond-bliksem, maar er zijn ook vormen zoals intra-wolk bliksem (tussen verschillende delen van dezelfde wolk) en wolk-naar-wolk-bliksem. Een zeldzamere vorm is bolbliksem, waarbij een lichtgevende bol zich door de lucht beweegt en vaak onverwacht verdwijnt.
4. De donder volgt de bliksem
Bliksem en donder komen altijd samen voor, maar je hoort de donder meestal later dan je de bliksem ziet. Dit komt doordat licht sneller reist dan geluid. Om te schatten hoe ver de bliksem van je verwijderd is, kun je het aantal seconden tussen het zien van de bliksem en het horen van de donder delen door drie. Dit geeft een ruwe schatting van de afstand in kilometers.
5. Bliksem treft de aarde ongeveer 100 keer per seconde
Er zijn wereldwijd ongeveer 8 miljoen blikseminslagen per dag, wat neerkomt op ongeveer 100 slagen per seconde. De meeste blikseminslagen vinden plaats in tropische en subtropische gebieden, waar de luchtvochtigheid en warmte ideaal zijn voor onweersbuien.
6. De meeste blikseminslagen gebeuren boven de oceaan
Ongeveer 70% van alle blikseminslagen gebeurt boven de oceanen en andere grote watermassa’s. Dit komt doordat vochtige luchtmassa’s boven wateroppervlakken gemakkelijker opstijgen en condenseert, wat onweerswolken creëert die bliksem kunnen genereren.
7. Bliksem kan horizontaal tot wel 16 kilometer reizen
Hoewel we bliksem meestal associëren met een verticale ontlading van de wolken naar de grond, kan bliksem ook horizontaal door de lucht reizen. In sommige gevallen kan bliksem wel 16 kilometer afleggen voordat het de grond of een object raakt. Dit maakt bliksem extra gevaarlijk, omdat het zelfs buiten het bereik van een storm kan toeslaan.
8. Slechts 10% van de mensen die door bliksem worden getroffen, overlijdt
Hoewel blikseminslagen vaak dodelijk worden geacht, overleeft ongeveer 90% van de mensen die door bliksem worden getroffen. De impact van de bliksem kan echter blijvende schade veroorzaken, zoals brandwonden, geheugenverlies, of problemen met het zenuwstelsel. Het is dus nog steeds een extreem gevaarlijk fenomeen.
9. Bliksem kan inslaan op dezelfde plek
Het gezegde “bliksem slaat nooit twee keer op dezelfde plaats” is een mythe. In werkelijkheid kan bliksem meerdere keren op dezelfde plaats inslaan, vooral als die plaats een hoog punt heeft, zoals een gebouw of een boom. Bekende plaatsen zoals de Eiffeltoren en het Empire State Building worden jaarlijks meerdere keren door bliksem getroffen.
10. Florida is de bliksemhoofdstad van de Verenigde Staten
Vanwege zijn warme en vochtige klimaat staat de staat Florida bekend als de bliksemhoofdstad van de Verenigde Staten. In gebieden zoals Tampa Bay, ook wel “Lightning Alley” genoemd, worden regelmatig onweersbuien en blikseminslagen gemeld. Mensen in deze regio moeten extra voorzichtig zijn tijdens onweersbuien.
11. Het Empire State Building wordt ongeveer 25 keer per jaar getroffen
Het Empire State Building in New York City wordt jaarlijks gemiddeld 25 keer door bliksem getroffen. Vanwege zijn hoogte fungeert het gebouw als een bliksemafleider, wat betekent dat de inslagen veilig worden afgevoerd naar de grond zonder schade aan te richten.
12. Bliksemafleiders helpen gebouwen te beschermen
Veel hoge gebouwen zijn uitgerust met bliksemafleiders, metalen staven die ervoor zorgen dat bliksem veilig naar de grond wordt geleid. Deze bliksemafleiders beschermen de structuur en de bewoners door de energie van de bliksem door het gebouw te leiden en in de grond te laten afvloeien.
13. Bliksem kan magnetische velden beïnvloeden
Bliksem genereert sterke magnetische velden tijdens de ontlading, die in sommige gevallen gevoelige apparatuur kunnen beïnvloeden. Elektronica zoals computers, televisies en andere apparaten kunnen door de energie van een blikseminslag worden beschadigd, vooral als ze niet goed zijn beveiligd tegen piekspanningen.