Atlas is een van de beroemdste figuren uit de Griekse mythologie. Hij staat bekend als de Titaan die de hemel op zijn schouders draagt, een beeld dat wereldwijd symbool staat voor kracht en uithoudingsvermogen. Maar wie was Atlas precies, en waarom kreeg hij deze zware taak?
1. Atlas was een Titaan, geen Olympische god
Atlas behoort tot de Titanen, de machtige goddelijke wezens die de wereld regeerden vóór de Olympische goden zoals Zeus en Poseidon. De Titanen waren de kinderen van Uranus (de hemel) en Gaia (de aarde).
2. Hij vocht in de Titanenstrijd tegen Zeus
Atlas koos de kant van zijn mede-Titanen in de Titanomachie, de oorlog tussen de Titanen en de Olympische goden. Deze strijd duurde tien jaar en eindigde met de nederlaag van de Titanen.
3. Zijn straf was om de hemel te dragen
Na hun overwinning strafte Zeus de Titanen. Atlas kreeg de zwaarste straf: hij moest de hemel op zijn schouders dragen, als symbool van de scheiding tussen hemel en aarde. Dit werd oorspronkelijk opgevat als het dragen van het hemeldak, niet de aarde zelf.
4. De mythe gaf later aanleiding tot het idee dat Atlas de wereld draagt
In latere versies van de mythe werd Atlas vaak afgebeeld met een globe op zijn rug, alsof hij de aarde droeg. Dit is een misverstand dat vooral in de Renaissance populair werd en in moderne kunst nog steeds wordt gebruikt.
5. Atlas werd door Herakles misleid
Herakles (Hercules in de Romeinse mythologie) moest in zijn twaalf werken de gouden appels van de Hesperiden halen, die bewaakt werden in de tuin van Atlas’ dochters. Atlas bood aan om de appels te halen als Herakles tijdelijk de hemel zou dragen.
Toen Atlas terugkwam, wilde hij de last niet meer overnemen, maar Herakles misleidde hem door te vragen of Atlas even de last kon overnemen om zijn schouders beter te positioneren. Herakles greep toen de appels en liet Atlas achter met zijn eeuwige straf.
6. Hij is de vader van de Hesperiden
Atlas was de vader van de Hesperiden, de nimfen die in een mythische tuin de gouden appels van Hera bewaakten. Deze appels gaven eeuwige jeugd en speelden een grote rol in de mythen van Herakles en Perseus.
7. Atlas was verbonden met astronomie
In sommige verhalen wordt Atlas beschouwd als de eerste astronoom. Hij zou de hemel bestudeerd hebben en de eerste kaarten van de sterrenhemel hebben gemaakt, wat zou verklaren waarom hij de hemel droeg.
8. De Atlantische Oceaan is naar hem vernoemd
De naam Atlantische Oceaan komt van Atlas. De oude Grieken geloofden dat Atlas aan de rand van de bekende wereld leefde, en dat hij verbonden was met de grote zeeën aan het westen van Griekenland.
9. Het Atlasgebergte draagt zijn naam
Volgens de mythologie werd Atlas na zijn dood veranderd in een groot gebergte in Noord-Afrika: het Atlasgebergte, dat zich uitstrekt over Marokko, Algerije en Tunesië.
10. Atlas komt voor in de mythe van Perseus en Medusa
Perseus, de held die Medusa versloeg, zou Atlas hebben veranderd in steen door hem het afgehakte hoofd van Medusa te tonen. Dit zou een andere verklaring zijn waarom Atlas werd geassocieerd met bergen.
11. Hij is een symbool van uithoudingsvermogen en kracht
Het beeld van Atlas die de hemel draagt, wordt vaak gebruikt als symbool voor doorzettingsvermogen en kracht. Dit zie je terug in moderne literatuur, filosofie en kunst.
12. Atlas werd vaak afgebeeld in de oudheid
In Griekse en Romeinse kunst werd Atlas vaak afgebeeld als een krachtige man die de hemel of een wereldbol op zijn schouders draagt. Deze beelden zijn terug te vinden op mozaïeken, tempels en standbeelden.
13. De eerste wereldatlas werd naar hem vernoemd
De cartograaf Gerardus Mercator gaf in 1595 zijn collectie kaarten de naam “Atlas”, als eerbetoon aan de mythische figuur. Sindsdien wordt een verzameling landkaarten een atlas genoemd.
14. Atlas komt ook voor in moderne popcultuur
De figuur van Atlas blijft populair in boeken, films en games. Denk aan het boek “Atlas Shrugged” van Ayn Rand, de figuur Atlas in de Bioshock-games, en talloze verwijzingen in films en series waarin iemand letterlijk of figuurlijk de last van de wereld draagt.
15. Hij is een van de meest invloedrijke Titanen in de mythologie
Hoewel veel Titanen na de Titanenoorlog in de vergetelheid raakten, bleef Atlas een belangrijke figuur in de Griekse en Romeinse mythologie. Zijn rol als drager van de hemel en zijn connectie met sterrenkunde, geografie en symboliek maken hem een van de meest bekende en blijvende mythologische figuren.