Johan Cruijff (of Cruyff, zoals zijn naam internationaal wordt geschreven) wordt door velen beschouwd als een van de grootste voetballers aller tijden. Hij was niet alleen een meester op het veld, maar ook een revolutionair denker die de manier waarop voetbal werd gespeeld en begrepen veranderde. Zijn filosofie over “totaalvoetbal” en zijn innovatieve aanpak als zowel speler als coach hebben een blijvende impact gehad op het moderne voetbal. Hier zijn 15 fascinerende weetjes over Johan Cruyff, die zijn leven en nalatenschap belichten.
1. Hij groeide op in de buurt van het Ajax-stadion
Cruyff werd geboren op 25 april 1947 in Amsterdam, op slechts een paar honderd meter van het Ajax-stadion, wat een voorbode leek voor zijn legendarische carrière bij de club. Hij groeide op in een gezin dat weinig met voetbal had, maar hij ontwikkelde al snel een passie voor de sport. Op zijn tiende kwam hij terecht in de jeugdopleiding van Ajax, waar hij al snel werd gezien als een wonderkind.
2. Hij debuteerde op 17-jarige leeftijd voor Ajax
Op 15 november 1964 maakte Cruyff zijn debuut voor Ajax in een wedstrijd tegen GVAV. Hoewel Ajax die wedstrijd met 3-1 verloor, was het duidelijk dat er iets bijzonders aan de hand was met de jonge speler. Zijn snelheid, techniek en inzicht sprongen eruit, en het duurde niet lang voordat hij een vaste plaats in het eerste elftal veroverde. Dit was het begin van zijn ongekende carrière bij de club.
3. Hij introduceerde “totaalvoetbal”
Cruyff wordt vaak geassocieerd met de filosofie van totaalvoetbal, een revolutionaire speelstijl die door Rinus Michels, zijn coach bij Ajax en later het Nederlands elftal, werd ontwikkeld. Bij totaalvoetbal kan elke speler op elk moment een andere positie innemen, waardoor het team voortdurend in beweging is. Cruyff belichaamde deze speelstijl, en zijn vermogen om overal op het veld een beslissende rol te spelen, maakte hem tot de perfecte speler voor deze filosofie.
4. Hij won drie keer de Ballon d’Or
Cruyff was een van de eerste spelers die drie keer de Ballon d’Or, de prijs voor de beste voetballer ter wereld, won. Hij ontving deze prestigieuze onderscheiding in 1971, 1973 en 1974. Deze prijzen onderstreepten zijn status als een van de beste spelers van zijn generatie en vestigden zijn naam op het internationale toneel.
5. Hij leidde Nederland naar de WK-finale van 1974
Een van de meest memorabele momenten in Cruyffs carrière was het Wereldkampioenschap van 1974. Onder zijn leiding bereikte Nederland de finale, waar het tegen West-Duitsland speelde. Hoewel Nederland de finale met 2-1 verloor, wordt het Nederlandse team van dat jaar nog steeds herinnerd als een van de beste ploegen die ooit op een WK heeft gespeeld. Cruyff’s invloed op het veld en zijn leidende rol in het “totaalvoetbal” maakten hem tot de ster van het toernooi.
6. Hij was de eerste speler die een sponsorcontract tekende
Cruyff was een van de eerste voetballers die commercieel succes vond buiten het veld. In de jaren ’70 tekende hij een contract met Puma, een belangrijke stap in de commerciële samenwerking tussen merken en atleten. Zijn samenwerking met Puma leidde tot een breuk met het Nederlandse elftal, dat gesponsord werd door Adidas. Cruyff weigerde de drie strepen van Adidas te dragen en speelde in een speciaal ontworpen shirt met slechts twee strepen.
7. Hij verhuisde naar FC Barcelona en veranderde de club voorgoed
In 1973 maakte Cruyff de overstap van Ajax naar FC Barcelona voor een destijds recordbedrag van 6 miljoen gulden. Bij Barcelona werd hij meteen een icoon, en hij hielp de club aan hun eerste La Liga-titel in 14 jaar. Zijn impact op Barcelona ging echter verder dan alleen zijn prestaties op het veld. Cruyff introduceerde ook in Spanje het concept van totaalvoetbal en legde daarmee de basis voor het succes dat de club later zou kennen.
8. Hij was een briljante coach bij Ajax en Barcelona
Na zijn pensioen als speler werd Cruyff een even succesvolle coach. Hij begon zijn coachingcarrière bij Ajax, waar hij de jonge talenten zoals Marco van Basten en Frank Rijkaard hielp ontwikkelen. Daarna ging hij naar Barcelona, waar hij als coach de “Dream Team” van de jaren ’90 vormde. Onder zijn leiding won Barcelona in 1992 voor het eerst de Europacup I, wat de club definitief op de kaart zette als een Europese grootmacht.
9. Hij revolutioneerde de jeugdopleiding bij Barcelona
Cruyff was de grondlegger van het La Masia-opleidingssysteem bij FC Barcelona. Hij zag het belang van een sterke jeugdopleiding en hielp bij de ontwikkeling van jonge talenten die later wereldsterren zouden worden, zoals Lionel Messi, Xavi, en Andrés Iniesta. Dit opleidingssysteem werd een van de meest succesvolle ter wereld en heeft vele generaties voetballers voortgebracht die Barcelona en het Spaanse voetbal naar nieuwe hoogten hebben gebracht.
10. Hij was een groot voorstander van “voetbalintelligentie”
Cruyff geloofde niet alleen in fysieke kracht en techniek, maar vooral in intelligentie op het veld. Hij benadrukte altijd het belang van het lezen van het spel, het anticiperen op de acties van de tegenstander en het nemen van slimme beslissingen. Hij zei ooit: “Voetbal is een simpel spel, maar het moeilijkste is simpel spelen.” Zijn filosofie over het spel ging verder dan tactiek; het ging over hoe je als speler het spel begreep en beheerst.
11. Cruyff was kettingroker en kreeg hartproblemen
Ondanks zijn sportieve levensstijl was Cruyff jarenlang een zware kettingroker, wat leidde tot ernstige hartproblemen. In 1991 onderging hij een hartoperatie en besloot hij te stoppen met roken. Cruyff maakte deze ervaring wereldkundig en werd later zelfs het gezicht van een antirookcampagne in Spanje, waarbij hij zei: “Ik had twee fouten: roken en denken dat ik onoverwinnelijk was.”
12. Hij ontwierp de beroemde “Cruyff-turn”
Een van de beroemdste bewegingen in het voetbal is de Cruyff-turn, een schijnbeweging waarbij de speler doet alsof hij de bal naar voren gaat spelen, maar hem vervolgens achter zijn standbeen langs trekt om de tegenstander te misleiden. Cruyff voerde deze beweging voor het eerst uit tijdens het WK van 1974, en sindsdien is het een van de meest iconische trucs in het voetbal geworden, die door generaties spelers over de hele wereld wordt nagedaan.
13. Hij heeft zijn eigen voetbalfilosofie ontwikkeld: “Cruijffiaans” denken
Johan Cruijff heeft niet alleen als speler en coach geschiedenis geschreven, maar ook zijn eigen unieke voetbalfilosofie gecreëerd, vaak aangeduid als “Cruijffiaans” denken. Deze filosofie legt de nadruk op snel, aanvallend voetbal, waarbij techniek, visie en ruimtegebruik centraal staan. Een van zijn beroemdste uitspraken, “Voetbal is simpel, maar het moeilijkste wat er is, is simpel voetballen,” vat zijn benadering goed samen. Hij geloofde dat voetbal niet alleen fysiek, maar ook mentaal gespeeld wordt en dat een goede positie en intelligentie op het veld belangrijker zijn dan pure kracht. Deze manier van denken heeft een blijvende invloed gehad op clubs als FC Barcelona en Ajax en op talloze coaches, waaronder Pep Guardiola.
14. Hij creëerde zijn eigen voetbaluniversiteit
In 1999 richtte Cruyff de Johan Cruyff Institute op, een onderwijsinstelling die zich richt op het bieden van sportmanagementprogramma’s aan atleten, coaches en sportprofessionals. Zijn doel was om sporters te helpen een succesvolle carrière na het sporten op te bouwen door hen de kennis en vaardigheden te geven die nodig zijn om te slagen in de zakenwereld.