Het spijkerschrift is een van de oudste schriftsoorten ter wereld en heeft een belangrijke rol gespeeld in de ontwikkeling van menselijke beschavingen. Dit oude schrift, dat begon in Mesopotamië meer dan 5.000 jaar geleden, heeft ons veel geleerd over de vroege geschiedenis, cultuur en economie van de eerste grote samenlevingen.
1. Het oudste schrift ter wereld
Spijkerschrift wordt beschouwd als het oudste schrift dat ooit is ontwikkeld. Het ontstond rond 3.100 v.Chr. in de regio Mesopotamië, het gebied dat tegenwoordig bekendstaat als Irak.
Het werd aanvankelijk gebruikt door de Sumeriërs, een van de eerste bekende beschavingen, om administratieve taken te vergemakkelijken, zoals het bijhouden van voorraad en handelsgoederen.
2. Het werd met een rietstengel geschreven
Het spijkerschrift werd geschreven op kleitabletten met behulp van een rietstengel, een klein driehoekig stuk riet dat in natte klei werd gedrukt. De driehoekige of wigvormige tekens gaven het schrift zijn kenmerkende uiterlijk en zijn naam, omdat de tekens op kleine spijkers lijken.
3. Het begon als een beeldschrift

In de vroegste vorm van spijkerschrift werden pictogrammen gebruikt om objecten en ideeën weer te geven. Zo kon een eenvoudig symbool een schaap, koren of water voorstellen. Naarmate het schrift evolueerde, werden de tekens abstracter en meer gestileerd, waardoor ze gemakkelijker te schrijven waren.
4. Het was geen universeel schrift
Hoewel spijkerschrift door verschillende beschavingen werd gebruikt, zoals de Sumeriërs, Akkadiërs, Babyloniërs en Assyriërs, paste elke cultuur het aan voor hun eigen taal. Dit maakt het spijkerschrift uniek, omdat het niet één taal vertegenwoordigde, maar een schrijfmethodiek die voor meerdere talen geschikt was.
5. De spijkerschriftbibliotheek van Assurbanipal

Een van de meest indrukwekkende vondsten met spijkerschrift is de bibliotheek van koning Assurbanipal, die in de 7e eeuw v.Chr. in Nineveh (het huidige Irak) werd gebouwd. Deze bibliotheek bevatte meer dan 30.000 kleitabletten met teksten over geschiedenis, religie, wetenschap en literatuur. Onder deze vondsten bevond zich het Epos van Gilgamesj, een van de oudste literaire werken ter wereld.
6. Het Epos van Gilgamesj is een meesterwerk
Het Epos van Gilgamesj werd oorspronkelijk geschreven in spijkerschrift en is een episch gedicht dat het verhaal vertelt van Gilgamesj, een koning die op zoek gaat naar onsterfelijkheid. Dit werk biedt niet alleen een fascinerend kijkje in de mythologie en waarden van de oude Mesopotamische beschavingen, maar bevat ook universele thema’s die vandaag de dag nog steeds relevant zijn.
7. Spijkerschrift werd gebruikt voor veel verschillende onderwerpen

foto: Mbzt / wikipedia/CC BY 3.0
Hoewel spijkerschrift oorspronkelijk werd ontwikkeld voor administratieve doeleinden, werd het uiteindelijk voor allerlei soorten teksten gebruikt. Van belastingregisters en wetten tot religieuze teksten en poëzie, het spijkerschrift was een veelzijdig communicatiemiddel. Een beroemde toepassing is de Codex Hammurabi, een van de oudste bekende wetboeken, die in spijkerschrift werd vastgelegd.
8. Het was geen makkelijk schrift om te leren
Het spijkerschrift bestond uiteindelijk uit honderden verschillende tekens, wat het leren en beheersen ervan een uitdagende taak maakte. Alleen goed opgeleide schrijvers, bekend als scribes, konden het gebruiken. Deze schrijvers waren vaak van groot belang voor de samenleving, omdat zij verantwoordelijk waren voor het vastleggen van belangrijke informatie.
9. Het bleef duizenden jaren in gebruik
Spijkerschrift werd gedurende meer dan 3.000 jaar gebruikt, wat het een van de langst gebruikte schriften in de geschiedenis maakt. Het werd pas in de 1e eeuw na Christus vervangen door het alfabet, dat eenvoudiger en efficiënter was voor dagelijks gebruik.
10. Het werd pas in de 19e eeuw ontcijferd
Na het verdwijnen van het spijkerschrift raakte de kennis over hoe het moest worden gelezen verloren. Het duurde tot de 19e eeuw voordat wetenschappers het schrift opnieuw konden ontcijferen. Dankzij de inscripties op de Behistun-rots in Iran, die in drie talen waren geschreven (Oud-Perzisch, Elamitisch en Akkadisch), konden geleerden het spijkerschrift vergelijken en ontcijferen.