Lobotomie is een van de meest controversiële medische ingrepen in de geschiedenis. Deze vorm van hersenchirurgie werd ooit gezien als een revolutionaire behandeling voor psychiatrische stoornissen, maar leidde vaak tot desastreuze gevolgen. Hier zijn 10 fascinerende en schokkende weetjes over lobotomie.
1. Lobotomie werd ontwikkeld als een “wonderbehandeling”
De Portugese neuroloog António Egas Moniz ontwikkelde de lobotomie in de jaren 1930 als een behandeling voor ernstige psychiatrische aandoeningen zoals schizofrenie, depressie en angststoornissen. De ingreep was bedoeld om de verbindingen tussen de frontale kwab en de rest van de hersenen te verbreken, waardoor patiënten kalmer zouden worden.
2. Moniz won de Nobelprijs voor Geneeskunde
In 1949 ontving Moniz de Nobelprijs voor Geneeskunde voor zijn werk aan de lobotomie. Destijds werd de procedure gezien als een baanbrekende medische vooruitgang. Later werd zijn bekroning sterk bekritiseerd, omdat de lobotomie vaak onomkeerbare schade aanrichtte.
3. De “ijspriem-lobotomie” werd populair in de VS
De Amerikaanse neuroloog Walter Freeman populariseerde de lobotomie in de Verenigde Staten. Hij ontwikkelde de transorbitale lobotomie, beter bekend als de “ijspriem-lobotomie”, waarbij hij een metalen staafje door de oogkas in de hersenen sloeg en de frontale kwab beschadigde. De procedure duurde slechts enkele minuten en werd in sommige gevallen zonder verdoving uitgevoerd.
4. Tienduizenden mensen ondergingen de ingreep
In de jaren 40 en 50 werden in de Verenigde Staten alleen al meer dan 50.000 lobotomieën uitgevoerd. Wereldwijd lag het aantal nog hoger. De procedure werd gezien als een snelle oplossing voor psychiatrische patiënten in overvolle instellingen.
5. Bekende personen ondergingen een lobotomie
Een van de beroemdste slachtoffers van de lobotomie was Rosemary Kennedy, de zus van de voormalige Amerikaanse president John F. Kennedy. Ze onderging de procedure in 1941 op 23-jarige leeftijd, wat haar cognitieve functies ernstig beschadigde en haar voor de rest van haar leven in een instelling deed belanden.
6. De bijwerkingen waren vaak desastreus
Veel patiënten die een lobotomie ondergingen, verloren hun persoonlijkheid, emoties en cognitieve vermogens. Ze werden apathisch, hadden moeite met spreken en raakten vaak incontinent. Sommigen overleden aan complicaties, terwijl anderen suïcidaal werden.
7. Lobotomie werd zelfs toegepast bij kinderen
Sommige artsen voerden lobotomieën uit op kinderen met gedragsproblemen. Walter Freeman voerde bijvoorbeeld ingrepen uit op tieners en zelfs op een vierjarig kind, omdat het driftbuien had. Dit wordt tegenwoordig beschouwd als een gruwelijke medische misdaad.
8. De lobotomie verdween door de komst van psychiatrische medicatie
In de jaren 50 en 60 begon het gebruik van lobotomieën af te nemen door de introductie van antipsychotische medicatie, zoals chloorpromazine (Largactil). Deze medicijnen boden een minder invasieve en veel effectievere behandeling voor psychiatrische aandoeningen.
9. In sommige landen werd de ingreep pas laat verboden
Hoewel lobotomieën in de jaren 70 grotendeels uit de gratie raakten, bleven sommige landen ze nog lange tijd uitvoeren. In Frankrijk en Japan werden lobotomieën nog tot in de jaren 80 toegepast, zij het in beperkte mate.
10. De lobotomie wordt nu als een medische gruweldaad beschouwd
Tegenwoordig wordt lobotomie gezien als een barbaarse en onmenselijke procedure. Hoewel neurochirurgie nog steeds wordt toegepast bij bepaalde psychiatrische aandoeningen, zoals diepe hersenstimulatie (DBS) bij depressie en OCD, zijn deze methodes veel preciezer en ethisch verantwoord.
Wat ooit werd gepresenteerd als een revolutionaire behandeling, bleek uiteindelijk een van de meest omstreden medische ingrepen in de geschiedenis te zijn. De lobotomie is een huiveringwekkend voorbeeld van hoe de medische wereld soms verder gaat dan de ethische grenzen, met verwoestende gevolgen voor duizenden patiënten.